حمایت جهانی از محیط زیست ( نویسنده : حامد دولتی )

حمایت جهانی از محیط زیست

امروزه مسائل مربوط به محیط‌زیست به دلیل اهمیت وافری که دارند، ابعادی فراملیتی پیدا کرده‌است و این واقعیت که بروز مشکلات و معضلات در هر نقطه از زمین می‌تواند پیامدهای مختلفی در دیگر نقاط به‌همراه داشته باشد، عامل همفکری و همکاری جهانیان در امر محیط‌زیست و حفاظت از آن شده است. هر ساله، هفته محیط‌زیست با ارائه شعارهای جدید در جهت تبلیغ، تشویق و یادآوری در امر حفظ محیط‌زیست برگزار شود که در سال ۷۹ این هفته از ۱۶ تا ۲۲ خرداد با شعار جهانی زمان عملکردن فرارسیده (TIME TO ACT) از سوی نهادها و ارگانهای مختلف مورد توجه قرارگرفت. در این شعار، تمامی آحاد جامعه از کوچک‌ترین جزء یعنی خانواده تا بزرگ‌ترین جزء آن یعنی کلیت جامعه جهت مشارکت در حفظ محیط‌زیست فرا خوانده شده است.

نگاهی اجمالی به وضعیت کنونی محیط‌زیست گویای این واقعیت است که از بدو آشنایی انسان با کشاورزی، ایجاد انقلاب صنعتی و بدنبال آن اکتشافات جدید علمی در زمینه‌های پزشکی و رشد سریع جمعیت جهان باعث استفاده‌های نادرست از منابع طبیعی شده است و روز به روز بر معضلات و مشکلات و تخریب محیط‌زیست قدم برداشته است تا جایی که امروزه زنگ خطر تخریب و نابودی محیط‌زیست به صدا درآمده و تمامی افراد را به این فکر وا داشته است که بایستی کاری کرد و این روند تخریب را کاهش داد.‌

با دقت در شعار عاشقان محیط زیست که «تنها یک زمین داریم» می‌توان دریافت که تنها یک کره قابل زیست در اختیار تمامی جامعه بشری قرار دارد و هرگونه رفتاری در آن بازتابی عمومی خواهد داشت و حل مسائل و معضلات زیست‌محیطی نقش بسیار تعیین کننده‌ای در تداوم حیات بشری دارد.

 هم‌اکنون شواهد دردناک و نگران کننده‌ای از تخریب محیط‌زیست از قبیل: (نابودی جنگلها، آلودگی آب، هوا، خاک و مواد غذایی، گرم‌شدن هوای کره زمین و ده‌ها معضل دیگر) در مقابل دیدگانمان قرار دارد، افزایش سریع جمعیت کره زمین نیز به دلیل بهره‌گیری از حداکثر امکانات و مصرف بیش از حد انرژی خود اصلی‌ترین عامل تخریب محیط‌زیست می‌باشد.

وجود این نگرانی‌ها در مورد مسائل محیطی، منجر به برگزاری نخستین اجلاس جهانی محیط زیست در استکهلم سوئد (۱۹۷۲) گردید. این کنفرانس توسط سازمان ملل متحد با عنوان انسان و محیط زیست، و به منظور رسیدگی به مسائل محیط زیست و آگاه‌کردن جهانیان از آثار زیانبار برخی فعالیت‌هاک بشر در محیط طبیعی، برگزار گردید. بدنبال این کنفرانس ارگانی به اسمUNEP (United  Nation  Environment Program)  در سازمان ملل به منظور تنظیم و هماهنگی تلاش‌های سازمان ملل در مورد حفظ محیط زیست شکل گرفت که هر ساله با انتخاب یک شعار و محور اساسی توجه و حساسیت جهانیان و ملل آگاه را به مسائل و مشکلات موجود معطوف می‌کند. نمونه‌ای از شعارهای سازمان ملل در سال‌هاک قبل عبارتند از: فقط یک زمین؛ اسکان بشر، آب؛ جانمایه حیات، توسعه بدون تخریب، آب‌هاک زیرزمینی و مواد شیمیایی سمی،…

بیست سال پس از گذشت کنفرانس استکهلم در ژوئن ۱۹۹۲ اجلاسی در پایتخت برزیل تشکیل شد که در بیش از ۱۸۰ کشور جهان حضور داشتند. در این کنفرانس بیانیه مشتمل بر ۲۷ اصل به تصویب رسید که در آن مبنای رفتاری مردم جهان نسبت به محیط زیست و توسعه بیان شده است که در زیر به تعدادی از این اصول اشاره خواهد شد.

اصل ۱- انسان محور اصلی توسعه پایدار و شایسته برخورداری از زندگی سالم، پربار و هماهنگ با طبیعت است.

اصل۲- بنابر منشور سازمان ملل متحد و قواعد بین المللی، تمام دولتها اختیار تام دارند که در جهت سیاستهای زیست محیطی و توسعه خود، از منابع طبیعی خود استفاده نمایند، مشروط به اینکه متعهد شوند اقدامی که در محدوده اختیارات قانونی و تحت کنترل آنان صورت می‌گیرد به محیط زیست سایر کشورها آسیب نرساند.

اصل۴- جهت رسیدن به توسعه پایدار، محافضت از محیط زیست باید جزء لاینفک برنامه های توسعه باشد و نباید آنها را جدا از هم تلقی کرد.

اصل۷- دولتها باید با برخورداری از روح مشارکت جهانی در حفاظت، حمایت و سلامتی اکوسیستم زمین بکوشند.

اصل۸-ترویج سیاستهای درست و مناسب تولید، مصرف وکنترل جمعیت.

اصل۱۱-کشورها باید قوانین زیست محیطی نیرومندی وضع کنند.

اصل۱۴- دولتها باید در ممانعت یا جلوگیری از تعویض یا انتقال هر نوع فعالیت یا موادی که باعث تخریب جدی محیط زیست شود یا معلوم شده باشد که برای سلامتی بشر مضر است، با یکدیگر  همکاری نمایند.

اصل ۲۰- بانوان نقش حیاتی در نحوه بهره برداری و توسعه زیست محیطی دارند. لذا مشارکت همه جانبه آنان برای دستیابی به توسعه پایدار ضروری است.

اصل ۲۲- بومیان وجوامع آنان و سایر اجتماعات محلی، به سبب شناخت و تجربه های سنتی شان، نقش مهمی در اداره و توسعه محیط زیست به عهده دارند.کشورها باید هویت، فرهنگ و علایق آنان را برسمیت شناخته و حمایت نمایند و امکانات لازم را برای مشارکت فعالانه آنان در توسعه پایدار فراهم آورند.

اصل۲۴- جنگ ذاتا مانع توسعه پایدار است، از اینرو کشورها باید به قوانین بین‌المللی حفظ محیط زیست در زمان جنگ احترام بگذارند.

اصل۲۵- صلح، توسعه و حفاظت زیست محیطی، لازم و ملزوم یکدیگرند.

 توجه به بندهای مصوب کنفزانس ریو در برزیل،گویای این واقعیت است که بهبود کیفیت زندگی بشر-که در گرو حفاظت واستفاده منطقی از منابع موجود ونیز پیشگیری و یا کاهش انواع آلودگی‌هاست – امری کشوری،منطقه‌ای و یا حتی قاره‌ای نیست بلکه پدیده‌ای فراگیر است که نگرانی جامعه جهانی را برانگیخته است. بهبود وضعیت موجود نیازمند یک خواست و اراده جهانی است که سبب دگرگون‌ شدن بنیادهای فکری سودجویانه فعلی و تبدیل آن به تفکر مبتنی بر توسعه پایدار گردد.

با توجه به واقعیتهای موجود بویژه در کشور ایران، بکارگیری برخی راهکار‌ها میتواند در حل بعضی از مشکلات محیطی، ایجاد زمینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های تحقیق، پژوهش و مطالعات زیست محیطی، حمایت کامل قانونی از منابع طبیعی با ضمانت اجرایی کافی، جلب کمک و مشارکتهای مردمی در حفظ محیط زیست، پشتیبانی مالی دولت از تشکلها و انجمنهای حامی محیط زیست، ارائه الگو‌های مناسب و صحیح در مسائل تولید و مصرف در جامعه، بازیافت مواد زباله‌ای، استفاده از کلیه امکانات رسانه‌های گروهی-آموزش، تبلیغات و تهیه متون ترویجی در راستای ارتقاء سطح کمی و کیفی فرهنگ محیط زیست در بین اقشار مختلف مردم در در سنین مختلف-، افزایش نقش زنان و جوانان جامعه در ترویج تفکر زیست محیطی، ودر نهایت ارائه راهکارهای تعدیل و کنترل جمعیت در شهر‌ها و روستاها و درکل کاهش جمعیت می‌تواند از بروز مشکلات معضلات محیطی ناشی از افزایش جمعیت در آینده جلوگیری نماید.

دولتی / بانه