مزایای کشاورزی ارگانیک برای محیط زیست (مهدی سربازی )

کشاورزی ارگانیک چیست؟

کشاورزی ارگانیک یعنی  کاهش استفاده از سموم و مواد شیمیایی در تولید محصولات. سیستم های کشاورزی ارگانیک بر پایه مدیریت اکوسیستم استوار است و به نهاده های خارج از مزرعه وابسته نیست.در این نوع از کشاورزی از نهاده های سنتز شده مانند کودهای شیمیایی، آفت کش ها ، داروهای دامپزشکی، گیاهان اصلاح شده ژنتیکی و نژادی و مواد نگهدارنده، مواد افزودنی و از تابش اشعه ها استفاده نمی شود.

کشاورزی ارگانیک مدیریت تولید مناسب است که باعث تقویت و توسعه سلامت اکوسیستم های زیستی ، چرخه های زیستی و فعالیت بیولوژیکی خاک می شود. این نظریه تاکید دارد که از نهاده های داخل مزرعه استفاده گردد و از نهاده های بیرونی استفاده ای نشود. و برای این منظور احتیاج به سیستم های تطابق پذیری در هر منطقه داریم . این کار باعث استفاده از روشهای کشاورزی زیستی و مکانیکی و بدون استفاده از نهاده های خارجی سنتز شده صورت می گیرد.
اهمیت طرح کشاورزی ارگانیک در مباحث محیط زیستی

آلودگی محیط زیست یک مساله اجتماعی است، با سلطه‌ی روزافزون منطق سرمایه بر زندگی اقتصادی و اجتماعی انسان، امروزه دیگر مشکل می‌توان مقوله‌ای را یافت که جدای از آن منطق قابل بررسی و کنکاش باشد. از این دست می‌توان به مسایل زیست محیطی اشاره کرد که پیوند تنگاتنگ آن با تولید و صنعت آن را به شکل اجتناب‌ناپذیری به شیوه‌ی ‌تولید حاکم بر جامعه پیوند زده و حل مشکلات آن نیز جز در این راستا امکان‌پذیر نخواهد بود.‌

تداوم مناسبات اقتصادی سرمایه‌داری مستلزم تهاجم فزاینده‌ی آن به همه‌ی حوزه‌های زیستی، در جهت فتح قلمروهای تازه برای تأمین ضرورت‌‌های درونی آن است. در چند دهه‌ی اخیر بیش از همیشه روشن شده است که تخریب محیط زیست انسانی و طبیعی، سازوکاری بنیادین در روند حیات و بقای منطق سرمایه‌ است. اینک، در پی جهانی شدن فزاینده و تحمیلیِ سرمایه‌داری در دهه‌های اخیر، بحران زیست‌محیطی به واقعیتی غیر قابل انکار در سطحی جهانی بدل شده است که تاثیرات آن به روشنی در حوزه‌‌های مختلف حیات انسانی و طبیعی در پهنه‌ی این سیاره قابل مشاهده است: از روند گرمایش زمین و تخریب لایه‌ی اوزون، تا آلودگی شهرها و محیط‌ های زیست انسانی؛ از آلودگی و نابودی منابع طبیعی (زیست‌بوم‌ها، پهنه‌‌های جنگلی و مرتعی، پهنه‌‌ها و منابع آبی، یخچال‌های طبیعی و یخ‌های قطبی و غیره)، تا نابودی گونه‌های زیستی و تهدید جدیِ تنوع حیات بر سطح سیاره.

تقریباً تمامی عوامل تشکیل‌دهنده محیط زیست تحت تأثیر فعالیت‌های انسان قرار گرفته‌اند. از جمله مهمترین عوامل تاثیر گذار در خاک، کشاورزی می باشد. تخریب محیط زیست تمام جنبه های ان از جمله خاک که در وابستگی کامل به کارهای کشاورزی است را در بر گرفته است.

در این مورد مشخص باید این پرسش اساسی را پیش نهاد که آیا به جز الگوهای مسلط در حوزه‌ی کشاورزی صنعتی (و صنایع غذایی)، چه امکانات بدیلی برای تأمین منابع غذایی جمعیت زمین وجود دارد، که در عین حال متکی بر دستاوردهای بشری در حوزه‌ی دانش علمی و فن‌آورانه باشد؛ و در همین راستا باید در این باره جستجو کرد که چه موانع و محدودیت‌هایی بر سر متحقق ساختن این امکانات وجود دارد (چیزی که متأسفانه در این متن کمابیش غایب است). تردیدی نیست که الگوی اقتصادی سرمایه‌داری و قدرت عظیم سرمایه‌‌های انحصاری، اساسی‌ترین موانع در این مسیر هستند؛ اما تنها در صورتی می‌توان ماهیت این موانع (و از آنجا ماهیت نظام کنونی) را در سطح وسیعی نزد توده‌ها عیان ساخت و به چالش کشید، که این بحث‌ها در متن معضلات مشخص و در پیوند با دغدغه‌های زیستی و معیشتی مردم مطرح شوند.

ده علت برای رفتن به سمت کشاورزی ارگانیک

۱- محصولات ارگانیک استانداردهای بیشتری دارند

گواهی نامه های محصولات ارگانیک ، بعنوان بیمه هایی است که در تولید این محصولات از مواد شیمیایی و سمی استفاده نشده است.

۲- طعم غذاهای ارگانیک بهتر است

گیاهان تولید شده به روش ارگانیک سالم تر بوده و بعنوان غذاهای خوشمزه تر برای تغذیه انسان و حیوانات میتواند بکار رود.

۳- محصولات ارگانیک خطر بیماریها را کم می کند

خیلی از مراکز حفاظت محیط زیست دریافته اند که مواد شیمیایی موجود در آفت کش ها دارای اثرات سرطان زایی و بیماری زایی دارند. کشاورزی ارگانیک یکی از راههای کاهش مصرف سموم شیمیایی و کم کردن این مواد به منابع آب ، زمین و هوا است

۴- کشاورزی ارگانیک به منابع آبی احترام می گذارد

برای حذف مواد شیمیایی آلوده کننده و دفع نیتروژن در آب باید به منابع آبی و خاکی احترام گذاشت و آنها را درست مصرف کرد.در کشاورزی ارگانیک این موارد به درستی رعایت می شود.

۵- کشاورزی ارگانیک باعث ایجاد خاک سالم می گردد

خاک یکی از منابع اصلی زنجیره غذایی است و یکی از اصول کشاورزی ارگانیک ایجاد خاک سالم است.

۶- کشاورزی ارگانیک الگو برداری از طبیعت است

کشاورزی ارگانیک برای اکوسیستم متعادل ارزش قایل است . طبیعت زنده نیز شامل تناوب کشت درمحصولات علوفه ای و استفاده از گیاهان پوششی و بقیه مناطق طبیعی است.

۷- کشاورزان ارگانیک هدایت کننده تحقیقات تازه هستند

تولید کنندگان ارگانیک بعنوان پیشرو در تحقیق عدم استفاده از آفت کش ها و اثرات مضر بر محیط زیست هستند.

۸- تولیدکنندگان ارگانیک در جهت تنوع زیستی تلاش می کنند

از دست دادن تعداد زیادی از گونه ها ( تنوع زیستی) یکی از نگرانی های دانشمندان محیط زیست است . به همین دلیل خیلی از کشاورزان ارگانیک در صدد هستند تا گونه های معمولی و بومی را حفظ کنند.

۹- کشاورزی ارگانیک به حفظ سلامت جوامع روستایی کمک می کند:

کشاورزی ارگانیک به دلیل سطوح کم آن برای جوامع روستایی مفید است و به افزایش درآمد آنها منجر می گردد.

۱۰- تنوع غذاهای ارگانیک

بهر حال بعضی از غذاهای ارگانیک بعنوان جایگزین قابل استفاده است و محصولات کشاورزی غیر غذایی ( صنعتی ) نیز در حال تبدیل شدن به تولید ارگانیک هستند مانند تولید پنبه ارگانیک و در نهایت تولید لباسهای ارگانیک.

مزایای کشاورزی ارگانیک برای محیط زیست

پایداری در مدت زمان طولانی

خیلی از تغییرات در محیط زیست در درازمدت اتفاق می افتد. در کشاورزی ارگانیک چون مطابق اکوسیستم رفتار می شود اثر مخربی برای محیط زیست ندارد. در مورد خاک نیز در کشاورزی ارگانیک از کمترین شخم ، کودهای بیولوژیکی ، تناوب کشت مناسب،گیاهان پوششی و … استفاده می شود. همچنین با بهبود جانوران مفید خاک و تخمیر مواد آلی ، بافت خاک بهبود یافته و باروری خاک افزایش می یابد. و میزان مواد مغذی بیشتری به خاک داده می شود. به همین دلیل فرسایش خاک کم گردیده و تنوع زیستی خاک افزایش یافته.

در بسیاری از مناطق کشاورزی، آب به دلیل مصرف بی رویه کود و سموم آلوده گردیده است و به دلیل اینکه در کشاورزی ارگانیک از این مواد کمتر استفاده می گردد به همین دلیل آب نیز آلوده نمی گردد.  برای باروری خاک در کشاورزی ارگانیک از کمپوست ، کودها ی حیوانی و کودهای آلی نیز استفاده می گردد.

برای تولید کودهای شیمیایی باید از منابع تجدید نشدنی مانند نفت استفاده کرد و چون در کشاورزی ارگانیک از این مواد استفاده نمی گردد پس آلودگی هوا نیز کمتر است.

همچنین کشاورزی ارگانیک از اثرات گلخانه ای می کاهد. زیرا خیلی از فعالیتهای انجام شده در کشاورزی ارگانیک مانند حداقل شخم ، استفاده از گیاهان تثبیت کننده نیتروژن ، باز گرداندن ضایعات کشاورزی به خاک ، استفاده از گیاهان پوششی باعث افزایش بازگشت کربن به خاک گشته و حفظ و ذخیره سازی کربن را باعث می گردد .

کشاورزان ارگانیک هم نگهبان تنوع زیستی هستند و هم استفاده کننده از تنوع زیستی . مثلاً استفاده از بذور بومی که مقاومت بیشتری نسبت به بیماریها و شرایط بد محیطی دارند.

در سطوح بالا ترکیب گیاهان و حیوانات باعث بهینه سازی مصرف انرژی و بازیافت چرخه مواد میگردد.

در سطوح اکوسیستم حفظ منابع طبیعی در اطراف کشاورزی ارگانیک و فقدان مواد شیمیایی باعث حفظ حیات و حش می گردد.

استفاده از فرآوده های اصلاح شده ژنتیکی در کشاورزی ارگانیک جایز نیست . زیرا اثرات فرآورده های اصلاح شده ژنتیکی هنوز بخوبی شناخته نشده اند.

کشاورزی ارگانیک هدفش تشویق و توسعه تنوع زیستی است و گواهی های تایید ارگانیک این مساله را نیز در نظر دارند.

کشاورزی ارگانیک با اکولوژی هماهنگ است و باعث تثبیت بافت خاک ، حفظ چرخه آب ، چرخه کربن ، چرخه مواد غذایی و آلودگی کمتر زمین است.