تحقیق و ارزیابی زیست محیطی طرح نمونه گردشگری آرببا (۴ و پایانی)
منطقه نمونه گردشگری پارک دکانان بانه (۴ و پایانی)
واحد مطالعات پاژین
۳-۲- فنون روشهای ارزیابی اثرات زیست محیطی
فنون روشهای متفاوتی در ارزیابی اثرات زیست محیطی یک پروژه استفاده می شود که شامل :
_ فهرست ها (چک لیست ها)
_ ماتریس ها
_ شبکه ها
_ همپوشانی ها
_ شاخص های زیست محیطی
_ آنالیز سود _ زیان
_ مدل شبیه سازی یا ارزیابی و مدیریت زیست محیطی سازگار
از آنجائیکه هنگام ارزیابی پیامدهای زیست محیطی، با انبوهی از داده های خام و معمولاً سازمان نیافته مواجه می شویم، هر شیوه و روشی برای ارزیابی پیامدها استفاده می کنیم باید مشخصات زیر را داشته باشد :
_ راهبرد آن سیستماتیک باشد؛
_ بایستی قادر باشد حجم بزرگی از داده های ناهمگن را سازماندهی کند؛
_ بایستی قادر باشد پیامدها را (نسبتاً دقیق) به صورت کمی درآورد؛
_ باید توانایی خلاصه کردن داده ها را داشته باشد؛
_ بایستی توانایی مناسبی در پیش بینی داشته باشد؛
_ باید قادر باشد داده های خام و اطلاعات مشتق از آنها را به سبک معنی داری نمایش دهد. (پور و خشوری، ۱۳۸۰)
با در نظر داشتن موارد فوق در این مطالعه از میان روش های مذکور روش ماتریس لئوپولد انتخاب و ارزیابی زیست محیطی براساس این روش صورت پذیرفته است. نخستین بار لئوپولد و همکارانش در سال ۱۹۷۱ میلادی، جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات در مطالعات زمین شناسی آمریکا چنین ماتریسی را تدوین کردند. در این ماتریس ستونها فاکتورهای محیط، شامل محیط فیزیکی، محیط بیولوژیکی، محیط اجتماعی و فرهنگی و نهایتاً اثر بر سایر طرح های توسعه و سطرها عناوین فعالیت های پروژه را نشان می دهد. ورودی های ماتریس حاصل می توانند به سادگی بروز یک واکنش را نشان دهند.
نحوه ارزشگذاری ماتریس ارزیابی
برای سنجش تاثیر فعالیت ها بر روی پارامترهای زیست محیطی، به هر خانه فصل مشترک ماتریس، تعداد کمی نسبت داده می شود. معمولاً عددی بین ۱ تا ۱۰ طبق پیشنهاد لئوپولد به عنوان ارزشگذاری در نظر گرفته می شود ولی در تحقیق حاضر با توجه به مدل پیشنهادی مخدوم (۱۳۶۹) جهت کمی کردن فعالیتهای پروژه، هر یک از خانه ها مطابق با جدول ۶-۷ با اعدادی بین ۵- تا ۵+ ارزش گذاری گردیده است. عدد ۵- به معنای اثر تخریبی خیلی زیاد، عدد ۵+ به معنای اثر خیلی خوب و عدد صفر به معنای عدم تاثیر فعالیت مورد نظر است. مجموع اعداد مربوط به هر سطح بیانگر تاثیر آن فعالیت بر کلیه عوامل مورد بررسی خواهد بود.
در مرحله بعد براساس میانگین رده بندی های بدست آمده، نتیجه گیری و قضاوت نهایی صورت می پذیرد. بدین ترتیب که میانگین رده بندی سطرها به عنوان اثرات و میانگین رده بندی در ستون ها به عنوان پیامدها در چهار بخش اثرات سودمند، اثرات منفی، پیامدهای مفید و پیامدهای تخریبی طبق جدول۶-۸ در نظر گرفته می شود.
۴-۲-۳- تصمیم گیری در مورد پروژه
تصمیم گیری در مورد رد یا قبول پروژه براساس اصول زیر انجام می پذیرد :
_ در ستونها و ردیف های جدول، میانگین رده بندی کمتر از ۵/۳- وجود ندارد، لذا پروژه تایید میشود.
_ بیش از ۵۰ درصد میانگین رده بندی در ستونها و ردیف های جدول کمتر از ۵/۳- است. لذا پروژه تائید می شود.
_ در ستونهای جدول، میانگین رده بندی کمتر از ۵/۳- وجود ندارد ولی در سطرهای جدول، تعداد میانگین رده بندی کمتر از ۵/۳-، کمتر از ۵۰ درصد است، لذا پروژه با گزینه های اصلاحی تایید می شود.
_ در سطرهای جدول، میانگین رده بندی کمتر از ۵/۳- وجود ندارد ولی در ستون ها، تعداد میانگین رده بندی کمتر از ۵/۳-، کمتر از ۵۰ درصد است. لذا پروژه با طرح های بهسازی تائید می شود.
_ در ستونها و ردیف های جدول، تعداد میانگین رده بندی کمتر از ۵/۳- کمتر از ۵۰ درصد است، لذا پروژه با گزینه های اصلاحی و طرح های بهسازی تایید می شود.
پس از تعریف فعالیت ها ماتریس ارزیابی برای پروژه به صورت جدول (۳-۷) تهیه شد، بررسی این ماتریس حاکی از آن است که ۷۵ درصد پیامدها بر روی فاکتورهای مورد مطالعه، تخریبی بوده و تنها ۲۵ درصد پیامدها مثبت است. در مجموع نیز کلیه فعالیت ها دارای اثرات منفی بوده اند. اما با توجه به میانگین رده بندی ها که کمتر از ۵/۳- در هیچ سطر و ستونی دیده نمی شود، پروژه تایید می گردد. ذکر این نکته لازم است که پیامدهای منفی پروژه بر روی خاک، آب، اقلیم، گونه های گیاهی، گونه های جانوری و زیستگاه بیشتر بوده است. بنابراین راهکارهای اصلاحی به منظور کاهش اثرات منفی در ادامه خواهد آمد.
نتیجه گیری
توسعه پایدار گردشگری بازبینی نیازهای کنونی گردشگران و نواحی میزبان در زمان حال و نگهداری و حفاظت فرصتها برای آینده است. توسعه پایدار گردشگری به عنوان رهنمونی برای مدیریت کلیه منابع قلمداد می شود. به طریقی که بتوان نیازهای زیبایی شناختی، اقتصادی و اجتماعی را تا زمانی برآورده ساخت که همگنی فرهنگی و سیستم های حفاظت زندگی را ایجاد نماید. بنابراین برنامه ریزی برای گردشگری به تنهایی و جدا از سایر بخشهای اقتصادی کافی نیست؛ بلکه برای گردشگری پایدار و مؤثر باید در کل اقتصاد یکپارچگی به عمل آید که این امر محتاج برنامه ریزی و مدیریت متمرکز است. به طوری که در آن انواع مختلف توسعه ها مشخص شده باشد. در این بین گردشگری طبیعت ، شهری و روستایی خود دارای مقوله ای جدا از سایر منابع گردشگری است. با رشد سریع صنعت گردشگری، محیط طبیعی بایستی فشار بیشتری را تحمل نماید. این امر هوشیاری بیشتری را در دستیابی به محیط که بنیاد صنعت گردشگری را تشکیل می دهد، طلب می نماید. رشد گردشگری منتج به منابع بسیاری برای نواحی طبیعی شده است، اما گسترش بدون برنامه آن هم، بهای زیست محیطی جدی به همراه دارد. مثلاً گردشگری بدون برنامه ریزی و با مدیریت بیمار، در نتیجه آلودگی فاضلاب ناشی از مکانهای استقرار گردشگری، به تخریب زیستگاهها و منابع طبیعی منجر می گردد.
پیشنهادات
- طرحهای بهره وری از مناطق جاذب برای سرمایه گذاری در منطقه نمونه باقائل شدن اولویت در حفظ محیط زیست صورت پذیرد.
- منابع آلوده کننده محیط در سطح منطقه نمونه و شهرستان شناسایی شود.
- معیارهای لازم الاجرا برای جلوگیری از تخریب مناطق گردشگری تهیه و تدوین گردد.
- فرآیندهای تولید کشاورزی، صنعتی و مصرف آب اصلاح شود.
- نوع و میزان آلودگیها مشخص شده و در جهت کاهش آن ها اقداماتی صورت پذیرد.
- سیستم های جمع آوری و تصفیه فاضلاب های شهری، صنعتی و کشاورزی، طبق ضوابط و استانداردهای مشخص گسترش یابد.
- در مکان یابی تأسیسات توریستی دقت لازم به عمل آید تا از آسیب رسانی به محیط زیست جلو گیری شود.
- برنامه ریزی و تعیین میزان حداکثر ظرفیت برد به منظور کاهش صدمات به محیط زیست صورت پذیرد.
- برنامه ریزی اصولی برای مقابله با حوادث غیر مترقبه همانند وقوع سیل ، رانش و…. در منطقه انجام شود.
- بازاریابی توسعه یابد و بخش خصوصی در زمینه توسعه پایدار گردشگری پیش قدم شود.
- اثرات زیست محیطی همراه با ارائه راه حل مشکلات به طور مداوم سنجش گردد.
۵- برنامه مدیریت و پایش زیست محیطی
۵-۱- ارائه شیوههای پیشگیری و راهکارهای پیشنهادی تقلیل اثرات سوء فاز ساختمانی
هر گونه فرآیند توسعه خصوصا، توسعه گردشگری مورد نظر اگر به طور علمی و دقیق برنامه ریزی، سازماندهی، کنترل و اداره نشود، به صورت بالقوه می تواند موجب ایجاد اثرات منفی و یا تشدید این اثرات گردد در نتیجه اتخاذ اصول و روش های پایدار مدیریت از جمله اجرای ارزیابی اثرات زیست محیطی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و زیست محیطی، برنامه ریزی مدیریت و روش های دیگر جهت کنترل و اداره تاثیرات به نحو پایدار از اهمیت اساسی در فرآیند توسعه گردشگری منطقه برخوردار است که در زیر به تفکیک ابعاد اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و زیست محیطی به آن پرداخته شده است.
الف ) منابع فیزیک و شیمیایی
راهکارهای کاهش اثرات پروژه در آلودگی منابع آب
_ پیشنهاد میگردد از تخلیه هر گونه مصالح ساختمانی در اطراف منطقه جدا ممانعت به عمل آید.
_ انجام هر گونه خاکبرداری و خاکریزی در سطح منطقه نمونه کاملا ممانعت بعمل آمده و سعی گردد از تخریب پوشش گیاهی اراضی اطراف جدا ممانعت به عمل آید.
_ مدیریت مداوم بر نحوه عملکرد پرسنل شاغل در پروژه و عدم تخلیه هر گونه زباله و بالاخص نخاله های تولیدی در جریان فاز ساختمانی در محل احداث پروژه مد نظر مجری قرار گیرد.
_ در رابطه با ممانعت از تاثیر نامطلوب پروژه بر منابع آبهای زیرزمینی منطقه نیز باید قبل از انجام هر گونه فعالیت ساختمانی در پروژه، مجوز حفر چاه یا بهره برداری از چاه موجود با توجه به افزایش برداشت در دوره ساختمانی از ادارات مسئول اخذ گردد.
_ پیش بینی سپتیک با در نظر گرفتن حداکثر حجم تولیدی در جریان فاز ساختمانی در ابتدای فاز ساختمانی از ضروریات می باشد.
_ سپتیک تانک پیشنهادی باید از بتن مسلح که عایق بندی مناسب گشته و عدم نفوذپذیری آن تایید شده است، باشد.
_ از هرگونه برداشت بی رویه منابع آبهای زیرزمینی در مراحل مختلف اجرای پروژه جدا ممانعت بعمل آید.
_ نسبت به تعبیه محفظه ای با قابلیت غیر قابل نفوذپذیر جهت جمع آوری زباله های در سطح مجتمع اقدام گردد. کف این محفظه که دارای شیب مناسب به سمت یک خروجی می باشد توسط یک لوله پلی اتیلن شیرابه زباله های تر را به سمت سپتیک تانک یا محفظه ای دیگر جهت جمع آوری شیرابه هدایت می نماید.
_ در اسرع وقت نسبت به حمل زباله های تولیدی در سطح مجتمع به مبادی دفع توسط ماشین آلات مناسب که بدین منظور اختصاص داده است اقدام گردد.
راهکارهای کاهش اثرات پروژه در آلودگی منابع خاک
بدون شک کلیه راهکارهای اشاره شده در رابطه با کاهش اثرات پروژه بر آلودگی منابع آب در این رابطه نیز می تواند مصداق داشته باشد.
_ جمع آوری زباله های تولیدی در سطح مجتمع در یک منطقه مناسب با قابلیت عدم نفوذ پذیری و همچنین جمع آوری شیرابه های زباله های تر تولیدی و نیز عدم پراکنش زباله در اراضی اطراف بایستی مد نظر مجری پروژه قرار گیرد.
_ مکان یابی منطقه ای که در حداکثر فاصله نسبت به منطقه نمونه قرار داشته باشد، جهت تخلیه و دپوی نخاله های ساختمانی تولیدی در جریان فاز ساختمانی و همچنین آهن آلات قراضه از دیگر راهکارهای پیشنهادی در این رابطه می باشد.
راهکارهای کاهش اثرات پروژه در آلودگی منابع هوا
_ مدیریت نحوه کارکرد ماشین آلات مورد استفاده در فاز ساختمانی پروژه و ممانعت از بروز هر گونه پراکنش گرد و غبار در نتیجه فرآیند خاکبرداری و خاکریزی از راهکارهای پیشنهادی در این رابطه می باشد.
_ پیش بینی مناطق سر بسته جهت دپوی مصالح و ممانعت از پراکنش گرد و غبار در حین تخلیه مصالح از دیگر راهکارهای مناسب در این رابطه می باشد
_ عدم تخریب غیر ضروری پوشش گیاهی در محدوده مطالعاتی و ممانعت از تخریب هر گونه پوشش گیاهی در اراضی اطراف که نقش محافظ بافت سطحی خاک را بر عهده دارد از بروز هر گونه فرسایش بادی در محدودی مطالعاتی بعمل خواهد آورد.
راهکارهای کاهش اثرات پروژه در بروز آلودگی صوتی
_ کنترل کارکرد ماشین آلات مورد استفاده در پروژه، کنترل تردد ماشین آلات مورد استفاده در محدوده مطالعاتی و مناطق مسکونی اطراف
_ پیش بینی منطقه ای بسته جهت تمرکز فعالیتهای پر سرو صدا در آن
_ تسریع در اجرای فضای سبز در ابتدای فاز ساختمانی از نکات مهمی می باشد که در کاهش آلودگی صوتی محدوده مطالعاتی در نتیجه ادامه فرآیند فعالیتهای ساختمانی پروژه می توان موثر باشد.
_ ضرورت استفاده از ابزار کاهنده تراز صوتی محیط ر پرسنل شاغل در پروژه مورد مطالعه نظیر گوشی های محافظ ، از دیگر راهکارهای مناسب جهت کاهش تراز صوتی در گوش پرسنل شاغل در پروژه می باشد.
منابع بیولوژیکی
در این مبحث با توجه به تاثیرات پیش بینی شده در فاز ساختمانی بر منابع بیولوژیکی محدوده مطالعاتی شامل پوشش گیاهی و حیات جانوری ، نسبت به ارائه راهکارهای کاهش اثرات اقدام شده است.
راهکارهای کاهش اثرات پروژه بر پوشش گیاهی
هر چند تخریب پوشش گیاهی در محدوده بلافصل مطالعاتی از اثرات اجتناب ناپذیر و غیر قابل برگشت ناشی از اجرای پروژه مورد مطالعه می باشد ولی می توان با رعایت برخی از راهکارها که در ذیل به آن اشاره شده است از شدت و دامنه این اثر کاست.
_ ممانعت از بسط فعالیتهای پروژه در خارج از محدوده مطالعاتی
_ نظارت بر فعالیت پرسنل شاغل در پروژه و ممانعت از حضور پرسنل در اراضی اطراف
_ ممانعت از تخریب درختان جنگلی و پوشش گیاهی مرتعی
_ ممانعت از هر گونه خاکبرداری و خاکریزی در مناطق بکر و تاثیر نامطلوب بر خاک این منطقه از راهکارهای پیشنهادی در این منطقه می باشد.
راهکارهای کاهش اثرات پروژه بر حیات جانوری
_ عدم بسط فعالیتهای پروژه در خارج از اراضی مورد نظر جهت اجرای مجتمع مورد مطالعه
_ عدم تخریب پوشش گیاهی اراضی اطراف
_ نظارت و مراقبت از فعالیتهای پرسنل شاغل در پروژه در رابطه با عدم صید پرندگان و برخورد با پرسنل متخلف
_ پیش بینی کلاسهای آموزشی در رابطه با اهمیت حیات وحش در محدوده مطالعاتی برای پرسنل شاغل در پروژه در آغاز فاز ساختمانی
_ عدم تخلیه هر گونه پساب و پسماند درسطح منطقه
منابع اجتماعی- اقتصادی و فرهنگی
یکی از منابع اساسی و قابل توجه که در جریان فعالیتهای ساختمانی پروژه های عمرانی متاثر می گردد، منبع اجتماعی- اقتصادی و فرهنگی می باشند. از اینرو در ادامه این مطالعات نسبت به ارائه راهکارهای مدیریتی مناسب جهت کاهش اثرات پروژه بر این منابع اقدام خواهد شد.
_ استفاده از نیروی بومی منطقه در پروژه به مقدار قابل ملاحظه ای از تنشهای اجتماعی احتمالی در حین فعالیتهای مختلف فاز ساختمانی خواهد کاست.
_ رعایت کلیه مسائل راهنمایی و رانندگی در مسیر جاده دسترسی به محدوده اجرای پروژه و کاهش مسائل ناشی از عدم رعایت آن در جوامع مسکونی جاده دسترسی به محدوده اجرا از دیگر راهکارهای مناسب در این رابطه می باشد.
_ از هر گونه تردد بی مورد در محدوده منطقه ونیز جاده های دسترسی به محدوده مطالعاتی ممانعت به عمل می آید.
_ نسبت به تکمیل دیوار اطراف محدوده زمین پیشنهادی جهت اجرای پروژه با ارتفاع مناسب اقدام گردد.
_ نسبت به برگزاری جلسات توجیهی در آغاز فاز ساختمانی با ساکنین همجوار در رابطه با مزایای پروژه مورد مطالعه اقدام گردد.
_ نسبت به ممانعت از هر گونه تاثیر نامطلوب بر اراضی مرتعی اهتمام گردد.
_ نسبت به پیش بینی سرویس های بهداشتی مناسب در آغاز فعالیتهای ساختمانی پروژه اقدام گردد.
_ از رهاسازی هرگونه زباله و پسماند در اطراف محدوده مطالعاتی که موجب تجمع مگس، موش و سایر حیوانات موذی در محدوده مطالعاتی و کاهش امنیت بهداشتی محدوده می گردد ممانعت گردد. پیش بینی سطل های زباله درب دار و انتقال سریع زباله های تولیدی به محل های دفع نهایی، در این رابطه می تواند بسیار موثر باشد.
_ واکسینه کردن کارگران و پرسنل شاغل در پروژه در ابتدای فاز ساختمانی پروژه مد نظر مجری پروژه قرار می گیرد.
_ عدم پراکنش نخاله ها و آهن آلات قراضه ناشی از فرآیند فعالیتهای ساختمانی در اراضی اطراف و پیش بینی منطقه ای خاص برای دپوی این مواد در حد قابل توجهی در حفظ منظر محدوده مطالعاتی موثر خواهد بود.
_ تسریع در اجرای فضای سبز در آغاز فعالیتهای ساختمانی از دیگر راهکارهای مدیریتی در رابطه با حفظ منظر درمحدوده مطالعاتی می باشد.
_ استفاده از ابزار ایمنی نظیر گوشی های محافظ، کمربندهای ایمنی ، عینکهای محافظ و … در سلامت محیط کار و کارگران نقش قابل توجهی خواهد داشت.
در ابتدای فعالیتهای ساختمانی پروژه، بیمه کلیه پرسنل در پروژه دستور کار مجری پروژه قرار گیرد.
۵-۲- ارائه شیوههای پیشگیری و راهکارهای پیشنهادی تقلیل اثرات سوء در فاز بهره برداری
الف) منابع فیزیک و شیمیایی
هر چند در فاز بهره برداری به مقدار قابل توجهی از شدت اثرات پیش بینی شده در فاز ساختمانی کاسته می گردد ولی بروز این آثار در دوره بهره برداری کاملا منتفی نیست. از اینرو در این بخش نسبت به ارائه راهکارهای کاهش اثرات پروژه در این فاز اقدام خواهد شد.
مهمترین راهکارهای پیشنهادی در رابطه با کاهش اثرات پروژه مورد مطالعاتی بر منابع فیزیک و شیمیایی عبارتند از:
_ ممانعت از تخلیه هر گونه زباله تولیدی در سطح منطقه ، اطراف آن و پیش بینی سطل های زباله درب دار به تعداد کافی در این رابطه
_ ممانعت از راهیابی هر گونه پساب ناشی از شستشوی سطح مجتمع به چشمه ها موجود در منطقه
_ ممانعت از راهیابی هرگونه نشتاب ناشی از آبیاری فضای سبز مجتمع به چشمه های موجود در منطقه و آب های زیر زمینی
_ مکان یابی محفظه دپوی زباله های تولیدی در سطح مجتمع در دورترین فاصله و عایقکاری دقیق این محفظه
_ پیش بینی تصفیه خانه مناسب بیولوژیکی جهت تصفیه فاضلابهای مناطق مسکونی مجتمع
_ رعایت کامل استانداردهای پساب خروجی از تصفیه خانه وابسته به مجتمع به منابع آبهای سطحی زیرزمینی منطبق با استاندارد سازمان حفاظت محیط زیست
_ از پراکنش هرگونه بقایای مواد نفتی اعم از روغنهای سوخته در محدوده مطالعاتی جدا ممانعت بعمل آید.
_ نسبت به کارکرد ماشین آلات وابسته پروژه و کنترل آلودگی صوتی آنها اقدام گردد.
_ نسبت به کنترل تردد ماشین آلات وابسته به پروژه در سطح شهر اقدام گردد.
ب) منابع بیولوژیکی
با اتمام فعالیتهای ساختمانی به مقدار قابل توجهی از تاثیرات پروژه مورد مطالعه در محدوده بلافصل مطالعاتی بر منابع بیولوژیکی کاسته می گردد و عمده تاثیرات پروژه بر این منابع در محدوده تحت تاثیر مستقیم مطالعاتی متمرکز خواهد گردید. در زیر به برخی از راهکارهای مدیریتی جهت کاهش اثرات پروژه مجتمع فدک بر منابع بیولوژیکی ارائه شده است.
- نسبت به ممانعت از تخریب هرگونه اراضی مرتعی و درختی در اطراف محدوده اجرای پروژه اقدام گردد.
- از هرگونه تخریب درختان جنگلی جدا ممانعت بعمل آید.
- نسبت به کنترل شکار پرندگان در محدوده مطالعاتی و نیز اراضی اطراف مجتمع مورد مطالعه ، اعم از ساکنین مجتمع ونیز توریسم وارد شونده به آن توسط اعضای تیم پایش زیست محیطی اقدام گردد.
- نسبت به احیای پوشش گیاهی محدوده مطالعاتی با استفاده از گونه های مرتعی و درختی بومی اقدام گردد.
منابع اجتماعی – اقتصادی فرهنگی
بدون شک مهمترین تاثیر مجتمع های تفریحی – توریستی در دوره بهره برداری بر وضعیت اجتماعی و اقتصادی و نیز ویژگیهای فرهنگی جوامع متاثر از پروژه متمرکز می گردد. در ذیل به برخی از مهمترین راهکارهای مدیریتی پیشنهادی جهت کاهش اثرات پروژه مورد مطالعه بر منابع فوق الذکر اشاره می گردد.
_ اهتمام در جذب نیروهای بومی منطقه در فعالیتهای دوره بهره برداری
_ تشکیل جلسات توجیهی در دوره های یکساله با حضور ساکنین منطقه و تبیین سیاستهای مجتمع ونیز منافع ناشی از ورود توریسم به محدوده مطالعاتی
_ رعایت کلیه مقررات راهنمایی و رانندگی توسط رانندگان وسایل نقلیه وابسته به پروژه در جاده های دسترسی به مجتمع
_ مراقبت جدی در بهداشت سلف سرویس های وابسته به مجتمع
_ بیمه کلیه شاغلین پروژه
۱-۵-۳- برنامه مدیریت و پایش زیست محیطی
پس از مشخص شدن راهکارهای پیشنهادی جهت کاهش اثرات پروژه مورد مطالعه می بایست با تدوین برنامه مدیریتی مناسب نسبت به اجرایی شدن راهکارهای پیشنهادی در محدوده مطالعاتی اقدام نمود.
از اینرو در این بخش از مطالعات نسبت به تهیه برنامه مدیریت در منابع اساسی زیست محیطی اقدام می گردد.
_ مدیریت زیست محیطی منابع آب ،خاک و هوا
با توجه به تقسیم بندی منابع آب در محدوده مطالعاتی شامل منابع آبهای سطحی و منابع آبهای زیرزمینی ، برنامه های مدیریتی به تفکیک هر یک از منابع فوق ارائه می گردد.
مهمترین برنامه های مدیریتی در رابطه با منابع آبهای سطحی درمحدوده شامل موارد زیر می باشد:
_ مدیریت استفاده از منطقه توسط پرسنل شاغل در فاز ساختمانی و ساکنان مجتمع و توریسم وارد شونده به محدوده مطالعاتی
_ مدیریت فاضلابهای تولیدی در فاز ساختمانی و بهره برداری و همچنین سپتیک تانکها و نیز تصفیه خانه وابسته به پروژه
_ مدیریت نخاله های تولیدی در سطح مجتمع در فاز ساختمانی و احیانا فاز بهره برداری
_ مدیریت زباله های تولیدی در سطح مجتمع و نحوه جمع آوری و حمل آن به مبادی دفع نهایی
_ مدیریت ماشین آلات مورد استفاده در پروژه از نظر میزان تولید آلاینده های هوا و همچنین افزایش تراز صوتی در فاز ساختمانی و بهره برداری از پروژه.
مدیریت زیست محیطی منابع بیولوژیک
_ مدیریت پوشش گیاهی اطراف محدوده مطالعاتی اعم از پوشش گیاهی علفی و همچنین درختی
_ مدیریت فضای سبز محدوده مطالعاتی در رابطه با نوع گونه های انتخابی و نیز تاثیر آن بر منطقه
_ مدیریت و نظارت بر حفظ گونه های مختلف حیات وحش در محدوده بلافصل و منطقه تحت تاثیر مستقیم مطالعاتی
_ مدیریت زیست محیطی منابع اجتماعی- اقتصادی و فرهنگی
_ مدیریت و نظارت بر نحوه جذب پرسنل مورد نیاز در فازهای ساختمانی و همچنین بهره برداری
_ مدیریت بر نحوه عملکرد مدیریت پروژه در رابطه با تامین امکانات مورد نیاز توریسم واردشونده به مجتمع
_ مدیریت تاثیر مجتمع بر جوامع مسکونی اطراف، در فاز ساختمانی و همچنین بهره برداری در دوره های زمانی مشخص
_ مدیریت و نظارت بر نحوه ارائه خدمات در سلف سرویس و نیز سایر واحدهای بهداشتی مجتمع در فاز ساختمانی و بهره برداری
_ مدیریت و نظارت بر نحوه تامین امنیت در سواحل دریای خزر
این در حالیست که جهت بهبود برنامه های مدیریتی مناسب در مجتمع مورد مطالعه از ابزار مناسب که تحت عنوان برنامه پایش در این مطالعات منظور می گردد باید بهره جست.
پایش منابع آب
با توجه به وقوع محدوده مطالعاتی در مجاورت حوزه آبریز بانه و نیز بالا بودن سطح آب زیر زمینی در محدوده مطالعاتی ، مراقبت و پایش منابع آب در محدوده مطالعاتی از اهمیت فوق العاده ای بر خوردار می باشد.
بر این اساس می بایست در دوره های زمانی مشخص نسبت به انجام آزمایشات فیزیک و شیمیایی در منابع آبهای سطحی و زیر زمینی در ابتدای فاز ساختمانی و در ادامه آن اقدام نمود. از بین پارامتر های شاخص چند پارامتر که بیشترین امکان تغییر را دارند و یا از اهمیت بهداشتی و زیست محیطی بارزی برخوردارند، انتخاب و مورد آزمایش قرار گیرند. پیشنهاد می شود که پارامترهایی نظیر pH، باقی مانده خشک ، سختی ، قلیائیت و کلی فرم مدفوعی حتما آزمایش شوند. انتخاب سایر پارامترها بستگی به شرایط کار در هر واحد، تصمیم گیری های مدیریتی و یا تاثیری است که از سوی محیط بر منابع تحمیل می گردد و یا شکایت های افراد و مسئولین بهداشتی منطقه دارد . در صورت شکایت مردم یا مسئولین بهداشتی و محیط زیست ، ممکن است آزمایش فلزات سنگین و یا بقایای سموم یا کلرور سولفات و نیترات و امثال آنها لازم گردند.
- پایش پارامتر های شاخص در پساب خروجی تصفیه خانه وابسته به مجتمع یکی از اساسی ترین برنامه های پایش زیست محیطی در محدوده مجتمع های تفریحی- توریستی ، پایش و اندازه گیری پارامتر های شاخص آلودگی در پساب خروجی تصفیه خانه های وابسته به مجتمع می باشد.
- براین اساس استاندارد پارامترهای شاخص پساب تصفیه خانه جهت تخلیه به منابع آبهای سطحی و زیرزمینی توسط سازمان حفاظت محیط زیست تعیین گردیده و در این رابطه ملاک عمل قرار خواهد گرفت.
- پایش هوا
تاثیر پروژه مورد مطالعه با توجه به ماهیت پروژه های ویلایی- توریستی بر منابع هوا هر چند از اهمیت قابل ملاحظه ای برخوردار نمی باشد مع الو صف نیاز است تا نسبت به انجام نمونه برداری از آلاینده های هوا در محدوده مطالعاتی در فاز های ساختمانی و بهره برداری اقدام گردد .
با توجه به ماهیت پروژه مورد مطالعه ، پیشنهاد می گردد اندازه گیری در دوره های سه ماه و در منطقه اجرای پروژه و حداکثر محدوده شهر بانه انجام پذیرد.
- پایش صدا
پیشنهاد می گیرد در دوره های سه ماه در فاز ساختمانی از میزان صدای تولیدی توسط ماشین آلات وابسته به پروژه نمونه برداری بعمل آمده و در صورتیکه از میزان آستانه شنوایی انسان بالاتر بود نسبت به پیشنهاد راهکارهای مدیریتی مناسب اقدام نمود.
۵-۲- مدیریت پسماند (نوع، حجم، طریقه و محل دفع پسماندها)
نوع زباله
- در مرحله ساختمانی از نوع نخاله های ساختمانی ، زباله های کارگری از نوع خانگی و زباله های حاصل از ماشین آلات
- در مجموعه اقامتی ، تفریحی ، رفاهی از نوع خانگی می باشد.
- در مراکز ورزشی و شهربازی باز از نوع خانگی می باشد.
حجم ، طریقه و محل دفع پسماندها
با توجه به این که منطقه مورد مطالعه یک مجموعه تفریحی – توریستی و رفاهی می باشد افرادی به این مکان مراجعه می کنند که معمولا بعد از استفاده از قسمت های مختلف مجموعه مقداری زباله نیز از خود بر جا می گذارند . از جمله مکان هایی که در این مجموعه از نظر تولید زباله با اهمیت می باشند واحدهای اقامتی و غذا خوری که در این قسمت پسماندهای خانگی تولید می شود و قسمت خدمات خودروی که در این بخش نیز زباله های خشک و بعضاً زباله های ویژه ( فیلتر ، قطعات مستهلک ماشین ها و… ) تولید می شود اگر این زباله ها به طور صحیح دفع نشده و در محیط رها شوند ضمن ایجاد محیطی نامناسب و بدمنظر ، امکان انتشار بیماری های مختلف و خطرناکی را بوجود می آورد . با توجه به همجواری منطقه نمونه با شهر بانه و با توجه به نوع زباله های تولیدی ضمن تفکیک زباله ها ( خصوصاً زباله های تر ، خشک و ویژه ) از یکدیگر می توان زباله های تولید شده را به صورت روزانه به محل های جایگاه دفن زباله که توسط شهرداری در نظر گرفته شده است انتقال داده و در ضمن روغن سوخته حاصل از قسمت های خودرویی به طور کامل جمع آوری شده و برای بازیافت به مراکز متولی این امر انتقال داده شود.
تولید سرانه زباله در روز در کشور ایران در حال حاضر gr/person.day 700 می باشد که این عدد برای شهر های مختلف متفاوت می باشد و این مقدار در اجتماعات کوچک بیش از ۳۰۰ گرم برآورد شده است حال با توجه به حداکثر ظرفیت مجموعه مقدار زباله تولید شده در روز برابر است با :
حجم کل زباله تولیدی در منطقه نمونه گردشگری ۴ تن در روز می باشد.
۵-۳- مدیریت پساب (تشریح کامل نوع سیستم جمعآوری یا تصفیه فاضلاب، حجم پساب، محل پساب و طریقه دفع نهایی و تعیین محل سیستم پیشنهادی در پلان جانمایی تأسیسات طرح)
۵-۳-۱- سیستم های جمع آوری و دفع فاضلاب
سه سیستم برای شبکه فاضلاب می توان در نطر گرفت:
الف : سیستم جداگانه شبکه فاضلاب
ب: سیستم مشترک شبکه فاضلاب
ج: سیستم شبکه فاضلاب که بخشی از آن مشترک باشد.
الف : در این سیستم شبکه فاضلاب ،دو سری از فاضلاب روها و کانال های فاضلاب به طور جداگانه کار گذاشته می شود.یک سری جهت انتقال فاضلاب خانگی و سری دوم جهت انتقال سیلاب .لوله های انتقال سیلاب به نام کانال های سیلاب و لوله های انتقال خانگی به نام فاضلاب روهای بهداشتی معروف هستند. فاضلاب های بهداشتی مستقیماً به محل تصفیه خانه و فاضلاب سیلاب ها مستقیماً برای دفع به رودخانه های طبیعی و یا نهرها هدایت می شوند.
امتیازات این سیستم :
۱) قطر کوچک لوله ها
۲) بار فاضلاب به تصفیه خانه ها کم است .
۳) آب رودخانه ها و نهرها آلوده نمی گردد.
۴) سیلاب ویا آب باران بدونه هیچ گونه تصفیه ای قابل انتقال به رودخانه است .
۵) چنانچه نیاز به پمپاژ فاضلاب به ارتفاع بالا باشد(به علت شیب و..) از آنجا که حجم فاضلاب کم است .این سیستم اقتصادی تر است.
معایب سیستم:
۱) کوچک بودن قطر لوله ها تمیز کردن آن را با مشکل مواجه می کند .
۲) امکان گرفتن آنها همواره وجود دارد.
۳) کانال های انتقال سیلاب فقط در زمانی که باران می آید استفاده می گردد.بنابراین در فصولی که باران نمی بارد این کانال ها به عنوان محل انباشته شدن زباله عمل نموده و ممکن است گرفته شود.
ب- هنگامی که یک سری از فاضلاب روها برای جمع آوری و انتقال هر دو شکل از فاضلاب ،فاضلاب بهداشتی و فاضلاب حاصل از باران موجود باشد این مجموعه سیستم مشترک فاضلاب نامیده می شود.
امتیازات این سیستم:
۱) در این سیستم قطر لوله های فاضلاب بزرگ است و تمیز کردن آنها آسان می باشد.و امکان گرفتگی لوله ها بسیار کم است .
۲) در این سیستم به دلیل کارگذاری یک سری لوله ، ارزانتر و اقتصادی تر است.
۳) به علت ترقیق فاضلاب بهداشتی با سیلاب ،قدرت فاضلاب کاهش در نتیجه آزار آن کمتر است
۴) هزینه نگهداری شبکه منطقی و قابل قبول است.
معایب سیستم:
۱) به دلیل بزرگ بودن لوله از نظر قطر جابجایی آن مشکل است.
۲) به علت وجود سیلاب ، بار فاضلاب به تصفیه خانه به طور غیر ضروری افزایش می یابد.
۳) در مواقعی که بارندگی شدید بوده فاضلاب ها سرریز شده ، منطقه را آلوده می نماید.
۴) در زمان بارندگی فاضلاب روها کاملاً رضایت بخش بوده ولی در فصول خشک به علت کاهش میزان جریان و بزرگ بودن قطر لوله ها تأمین یک جریان مناسب مشکل است.
۵) اگر چنانچه نیازی به پمپاژ جهت بالا آوردن فاضلاب باشد این سیستم غیر اقتصادی بوده زیرا حجم زیادی از سیلاب بایستی همراه فاضلاب بالا آورده شود.
۶) سیلاب بدونه ضرورت آلوده می شود.
ج: در این سیستم نیز یک سری لوله گذاری صورت می گیرد.درهنگام بارندگی های کم ،آب باران به همراه فاضلاب بهداشتی در داخل فاضلاب روها جمع آوری و انتقال می یابد.و هنگامی که مقدار سیلاب از حد معینی افزایش یابد آنرا جداگانه جمع آوری کرده و از طریق کانال های روباز به طرف رودخانه های طبیعی و یا نهرها انتقال می یابد و فاضلاب بهداشتی به راه خود در لوله های فاضلاب ادامه می یابد.
امتیازات:
۱) به دلیل کوچک بودن قطر لوله های فاضلاب فقط مقدار محدودی از سیلاب امکان ورود به لوله ها را دارد.
۱) امتیازات دو سیستم قبلی را به صورت مشترک دارد
۲) مشکل گرفتگی لوله ها در این سیستم حذف گردیده است.
۳) آب باران خانه در این سیستم حل گردیده است.
معایب :
۱) کم بودن سرعت جریان در فصول خشک
۲) بار وارده بر پمپ ها و واحدهای تصفیه خانه به علت سیلاب بالا می باشد.
سیستم جداگانه شبکه فاضلاب تحت شرایط ذیل توصیه می گردد.
۱) در مناطق مسطح اقتصادی بوده چون حفاری و خاکبرداری باید در عمق صورت گیرد.
۲) در صورت کمبود منابع مالی می توان لوله های فاضلاب را کار گذاشته و سیلاب ها را تازمان کارکذاری لوله ها از طریق کانال های روباز هدایت کرد.
۳) در مناطقی که بارندگی محدود به فصل خاص باشد از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه بوده چون یک سری لوله تعبیه می گردد.
۴) نزدیکی به رودخانه و نهرها در تعیین نوع سیستم موثر هستند چنانچه رودخانه و یا نهر طبیعی نزدیک باشد سیلاب را می توان از طریق کانال های بسته یا روباز به رودخانه هدایت ودفع و فاضلاب بهداشتی به طور جداگانه به تصفیه خانه انتقال داده شود.
۱) در صورت نیاز به پمپاژ سیستم جداگانه اقتصادی تر است .
۲) اگر لوله های فاضلاب قبل از پیشرفت و توسعه واقعی منطقه کار گذاشته شده باشند،مطلوب است که سیستم جداگانه فاضلاب کارگذاشته شود.
۳) اگر منطقه دارای سنگ و صخره باشدکارگذاشتن لوله های مشترک فاضلاب بهداشتی و سیلاب مشکل می باشد.در چنین شرایطی سیستم جداگانه فاضلاب بسیار مناسب می باشد.
۴) چنانچه شیب منطقه به گونه ای باشد که امکان کارگذاشتن لوله فاضلاب میسر نباشد مانند حالتی که برگشت فاضلاب به خانه باشد.در این مورد سیستم جداگانه مناسب است.
۵) اگر منطقه مورد نظر کوچک و یا شیب تند باشد و سیلاب برروی سطح خیابان ها به طرف کانال طبیعی دفع سیلاب جریان داشته باشد و احتمالاً لوله های فاضلاب برای انتقال فاضلاب بهداشتی تهیه و تدارک شده باشند سیستم جداگانه مطلوب می باشد.
شرایط مطلوب برای سیستم مشترک
۱) در صورتی که شرایط به گونه ای باشد که در تمام فصول سال بارندگی وجود داشته باشد.
۲) در صورتی که بدلیل شرایط منطقه ای مانند شیب و…. نیاز به پمپاژ فاضلاب سیلاب و بهداشتی باشد.
۳) اگر در رابطه با زمین محدودیتی برای لوله گذاری باشد این سیستم مناسب است.
۴) محیط زیست این اجازه را بدهد که بتوان مازاد جریان را در فصول بارانی به طرف کانال های طبیعی سیلاب هدایت نمود ، به طوری که میزان آن جریان برابر با مقدار جریان در هوای خشک باشد استفاده از سیستم مشترک توصیه می گردد.
انتخاب سیستم
قبل از به کارگیری هر سیستم بایستی ملاحظات را نمود در حال حاضر روش پیشرفته به سمت استفاده از سیستم جداگانه است .
-الگوهای سیستم های جمع آوری
به چهار عامل بستگی دارد.
۱) سطحی که باید کانال کشی و لوله گذاری گردد.
۲) خصوصیات آبی ،پستی و بلندی عوارض طبیعی منطقه
۳) نوع سیستم شبکه جمع آوری فاضلاب
۴) روش تصفیه فاضلاب و دفع پساب و محل تصفیه خانه
þبرای جمع آوری فاضلاب به طور کلی چندین الگوی مختلف وجود دارد که موارد زیر معمول ترین الگوههایی هستند که استفاده می گردند.
الف ) الگوهای شعاعی Radial patern
ب) الگوی عمومی Perpendicular
ج) الگوی تقاطعی Interceptor
د)الگوی بادبزنی Fan
ه )الگوی ناحیه ای Zonal
الف ) الگوی شعاعی
این نحوه جمع آوری فاضلاب می تواند در مناطقی که به صورت کفی و مسطح است و زمین کافی برای دفع پساب پس از تصفیه و یا بدونه تصفیه در اطراف شهر موجود باشد به کار گرفته شود.چنانچه شهر در منطقه ایی با کمی اختلاف ارتفاع در بالا دست واقع شده باشد و زمین های اطراف آن با شیب خیلی جزئی از منطقه شهری واقع شده باشد ، مطلوبترین شرایط برای این الگو است .در این نحوه جمع آوری فاضلاب ، لوله های فاضلاب رو به صورت شعاعی از مرکزشهر به طرف قسمت خارجی آن کار گذاشته می شود.در این صورت تعداد زیادی خروجی باید در نظر گرفته شود .برای حومه شهر می توان از لوله های فاضلاب کوچکتر استفاده کرد که در نتیجه این الگو را اقتصادی تر می کند .از موانع احداث این الگو نیاز به تصفیه خانه های زیاد می باشد که مقرون به صرفه نمی باشد.
ب)الگوی عمودی
در این الگو لوله های فاضلاب طوری کارگذاشته می شوند که لوله اصلی و یا لوله بزرگ فاضلاب تا محل رودخانه های طبیعی کمترین فاصله را داشته باشد. این الگوی جمع آوری فاضلاب بیشتر برای سیستم شبکه ای که بخشی از آن جداگانه باشد مناسب است زیرا در اینصورت میتوان آب باران را مستقیماً بدونه هیچ گونه تصفیه ای به رودخانه ها دفع کرد.این الگو برای سیستم مسترک شبکه فاضلاب مناسب نمی باشد زیرا بسیار مشکل است که بتوان به تعداد دهانه های خروجی ،تصفیه خانه ها احداث نمود . همچنین برای دفع یک حجم زیادی از فاضلاب مشترک مناسب نیست .
ج) الگوی تقاطعی
این الگو حالت اصلاح شده و پیشرفت یافته الگوی عمودی است . در این الگوی جمع آوری ، لوله های فاضلاب رو اصلی توسط لوله های فاضلاب رو بزرگتر قطع می شوند.این لوله های بزرگ به موازات مسیر رودخانه های طبیعی در منطقه هستند که پس از جمع آوری و انتقال فاضلاب به یک محل مشترک ، پس از تصفیه و یا بدونه تصفیه ،فاضلاب به آبهای جاری دفع می گردد.چنانچه مقدار حجم سیلاب زیاد باشد می بایست در رابطه با سرریز ها ، اقدامات لازم صورت گیرد . در محل های سرریز ، اضافه فاضلاب چنان هدایت می شود که قبل از رسیدن به تقاطع با لوله بزرگ به داخل رودخانه طبیعی سرریز می کند.
د)الگوی بادبزنی
در این طریقه جمع آوری ،تمام فاضلاب در منطقه باید جمع آوری گرددو به طرف یک محل مشترک که تصفیه خانه در آنجا وجود دارد هدایت می شود . در این سیستم تعداد چندی از لوله های اصلی فاضلابرو به صورت همگرا (متوجه یک نقطه بودن ) کار گذاشته می شوند .که یک شبکه بادبزنی شکل ایجاد می کنند . این الگو فقط دارای یک امتیاز است و آن اینکه فقط یک تصفیه خانه باید تأسیس شود.در این سیستم ، قطر لوله های بزرگ فاضلاب بسیار افزایش می یابد . براین اساس مخارج کل لوله گذاری و طرح افزایش خواهد یافت که از نکات منفی سیستم است .
ه) الگوی ناحیه ای
این الگو برای حالتی که شهر برروی یک تپه شیبدار واقع شده باشد مناسب است .در این سیستم ،تمام منطقه مورد نظر به چندین ناحیه تقسیم بندی می شود و سپس برای هر ناحیه مجاری جداگانه تهیه می گردد.
احداث سپتیک
۱) سپتیک ها و یا حوضچه های فاضلاب در پایین ترین رقوم ارتفاعی قرار می گیرند.
۲) به ازای هر ۱۰۰ نفر یک عدد سپتیک با ظرفیت ۲۰ متر مکعب توصیه می شود.
۳) به جهت پیش بینی مواقع اضطراری اجرای یک عدد سپتیک اضافی با ظرفیت کامل به عنوان ذخیره توصیه می شود.
۴) استفاده از سپتیک های پیش ساخته (هوازی) نسبت به سپتیک های معمولی ارجح است.
۵) در صورت استفاده از سپتیک هایی که در محل ساخته می شوند لازم است عایق بندی کف ،جداره و سقف آن به دقت و با کیفیت بالا اجراء گردد،ضمن اینکه باید درون زمین قرار گیرد.
۶) در صورت استفاده از یک چاه جذبی با عمق مناسب در کنار سپتیک ها به جهت کنترل سرریز ها ضروری است .
۷) در صورتی که جذب آب خاک محل مناسب بوده و از نظر آلودگی محیط زیست نیز بررسی های لازم انجام گیرد و در صورت استفاده در ظرفیت های محدود ،استفاده از چاه جذبی نیز می تواند مدنظر قرار گیرد.
۸) در صورت ایجاد ترانشه خاک محل باید به وسیله دیوار محافظت شود.بسته به مشخصات خاک محل و در صورت زهکشی مناسب و به جهت کاهش هزینه ها می توان از دیوارهای سنگی استفاده کرد.برای اجرای پی ها بهتر است از پی بتنی با پاشنه استفاده شود. بسته به شرایط محل اجرای دیوار،برای هر ۲۰ تا ۳۰ متر مربع از سطح دیوار لازم است یک مجرا با ابعاد و شیب مناسب جهت تخلیه آب پشت دیوار تعبیه گردد.برای این منظور از لوله های pvc با قطر ۱۰ سانتیمتر استفاده شود.
۹) محل سپتیک باید با توجه به جهت وزش باد و در محلی ساخته شوند که کمترین انتشار بو را داشته باشند.
۵-۳-۲- حجم پساب
در مرحله بهره برداری از منطقه نمونه گردشگری و کارکردهای مختلف آن فاضلاب های مختلفی تولید می شود که لازم است به نحو مناسب و بهداشتی دفع گردد تا امکان هر گونه آلودگی را در محیط از بین ببرد . از جمله اماکنی که فاضلاب تولید می کند واحدهای پذیرایی ، توالت ، دستشوئی ، آشامیدن و رواناب های سطحی می باشد. فاضلاب تولید شده در واحدهای پذیرایی ، توالت ، دستشوئی ها خصوصیاتی شبیه فاضلاب خانگی داشته و آبهای سطحی نیز به صورت رواناب آلوده تولید شده که حاوی مواد آلوده کننده نظیر ذرات و مواد شوینده و روغنی می باشد.
مقدار فاضلاب تولیدی بر حسب متر (m3/s) بر اساس حداکثر ظرفیت پذیرش منطقه تعیین می شود لذا باید بر اساس طراحی پروژه و تعیین سقف حداکثر جمعیت آلودگی های نقطه ای را برآورد و به صورت کمی بیان نمود :
فاضلاب کارواش :
با در نظر گرفتن ساعات کاری کارواش و زمان ماند هر ماشین در کارواش ، در طول شبانه روز به تعداد حداکثر ۵۰۰ ماشین خدمات ارائه می شود.
با توجه به اینکه فاضلاب کارواش به طور عمده حاوی مواد شوینده ( سولفاکتانت ها ) می باشد با انجام تصفیه شیمیایی می توان آن را باز یافت و مجدداً در همان قسمت مورد استفاده قرار داد.
توضیح : مقدار فاضلاب تولید شده با توجه به هجومی بودن مشتریان در روزهای خاصی از سال بدونه در نظر گرفتن ظرفیت مجموعه ، مقدار تولید فاضلاب مشخص نمی باشد.
میزان فاضلاب تولید شده توسط کارمندان و سایر پرسنل
۵-۳-۳- محل دفع پساب
محل دفع پساب اتصال به شبکه فاضلاب شهری می باشد و شبکه فاضلاب شهری دقیقه در فاصله ۱۰۰ متری منطقه قرار گرفته و این بزرگترین حسن در احداث مجموعه فوق می باشد.
۵-۴- مدیریت حمل و نقل (ترافیک) راهکارهای پیشنهادی جهت کاهش ترافیک (راههای دسترسی، تعداد و ظرفیت پارکینگ مورد نیاز و تعیین محل استقرار آن در پلان جانمائی تأسیسات طرح و …)
تدوین موثر و اجرای واقعی راهبرد اجتناب از فشار گردشگری بر محیط زیست اغلب بر اساس برآورد ظرفیت برد صورت می گیرد.در همین راستا نیز می توان برای به حداقل رساندن اثرات زیست محیطی درطراحی و توسعه سایت طبیعت گردی ظرفیت برد مناطق تفرجی برآورد شود.
ظرفیت برد عبارت است از میزان بازدید کنندگان از یک ناحیه که ضمن تامین حداکثر رضایت برای آنها، حداقل خسارت به منابع طبیعی وارد شود.عوامل اصلی در برآورد ظرفیت برد ۱- عوامل زیست محیطی۲- عوامل اجتماعی۳- عوامل مدیریتی می باشد. افزایش تعداد گردشگران ورودی منجر به افزایش فشار بر محیط زیست شده است و در نهایت با تحمل هزینه از سود دهی فعالیت گردشگری می کاهند. در صورت عدم برنامه ریزی و کنترل اقتصادی با افزایش رشد و تمرکز رضایت استفاده کنندگان کاهش می یابد.
بر مبنای مطالعات صورت گرفته ظرفیت برد منطقه نمونه گردشگری دوکانان ۲۹۷۳۶۰ نفر می باشد از طرفی دیگر بر مبنای تحلیل های جمعیتی گردشگران وارده به این منطقه در سال به طور میانگین ۱۳۰۰۰۰ نفر برآورد گردیده است با فرض اینکه از جمعیت برآوردی ، در خانوارهای با جمعیت سه نفر و دارای یک خودرو شخصی در طی یک سال از منطقه بازدید به عمل آید پیش بینی می گردد که تقریباً ۴۳۰۰۰ خانواده با خودرو شخصی در طی یک سال از منطقه بازدید به عمل آورند و با در نظر گرفتن میزان فضای لازم برای هر خوردو جهت پارک به میزان ۱۵ متر مربع مجموعاً شیش هکتار عرصه برای احداث پارکینگ مورد نیاز می باشد .( میزان ظرفیت گردشگران در طول ماه در نظر گرفته شده است ).
در خصوص راههای دسترسی به منطقه پیشنهاد می گردد سلسله مراتب معابر به صورت اصلی ، فرعی و دسترسی برای سواره در نظر گرفته شود علاوه بر آن دسترسی های پیاده ، دوچرخه مد نظر قرار گیرد.
بر این اساس به منظور کاهش بار ترافیکی منطقه نمونه گردشگری علاوه بر زمین اختصاصی به میزان ۶۰۰۰۰ متر مربع در داخل محدوده ، مقدار ۴۵۰۰ متر مربع زمین در داخل سایت منطقه نمونه گردشگری برای پارکینگ اختصای یافته است.
مهمترین راه کارهای پیشنهادی جهت کاهش بار ترافیک
- کاهش مناطق توقف اتومبیل در مسیر های ورودی به منطقه و مناطق بکر موجود
- جلوگیری از دسترسی توسط اتومبیل
- تمرکز فعالیت ها در نواحی غیر حساس محیطی، به منظور کاهش فشار بر نواحی حساس
- جلوگیری کامل از برخی فعالیتها در منطقه
- مکان یابی مناسب راه های سواره رو
- مکان یابی مناسب راه های اصلی ورودی به تفرجگاه ها
- مکان یابی مناسب پارکینگ ها
۵-۵- فضای سبز (میزان فضای سبز نسبت به کل واحد، نوع گونههای پیشنهادی و بومی)
از آنجایی که منطقه نمونه گردشگری دوکانان از لحاظ موقعیت مکانی در داخل شهر بانه قرار گرفته و از طرفی دیگر منطقه مذکور یکی از مهمترین مراکز تفریحی فراغتی شهر بوده و ساکنین محلی هر روزه از آن استفاده می نمایند لذا در این طرح مشخصات فضاهای سبز شهری مد نظر بوده و کلیه محاسبات و نیاز های فضای سبز با تأکید بر اوقات فراغت بر طبق ضوابط شهری محاسبه می گردد.
۵-۵-۱- مشخصات فضاهای سبز شهری
امروزه فضاهای سبز در شهر ها جز لاینفک ساختار شهر و یکی از عناصر آن می باشد. درگذشته نقش غالب فضاهای سبز به زیباسازی و سپس ظاهر سازی محیط مصنوع محدود می شد. لیکن امروزه کارکرد این فضاها در سطح شهرها نقشی به مراتب وسیع تر و اساسی تر به خود گرفته و از سه دیدگاه عملکردی قابل طرح گردیده اند :
ـ عملکرد زیست محیطی
ـ عملکرد کالبدی در ساختار شهر
ـ عملکرد اجتماعی ـ روانی
تقسیم بندی فضاهای سبز درکشورهای مختلف، متفاوت می باشدو علت آن نیز در نوع بهر ه برداری وکاربرد آنها ست.
۵-۵-۲- استاندارد فضای سبز
با توجه به اهمیت فضای سبز ولزوم ایجاد آن در شهر ها به منظور لطافت هوا وگذران اوقات فراغت وزیبا سازی شهر؛ نمی بایست استاندارد مشخصی برای ایجاد فضاهای سبز وجود داشته باشد. زیرا هر اندازه که فضاهای سبز در سطح شهر ها توسعه یابند کافی نخواهند بود. با وجود این ، استاندارد هایی در این زمینه نیز وجود دارد. این استاندارد ها ؛ نسبت به انواع آب و هوا و خصوصیات اقلیمی و دسترسی به آب در شهر ها و پاک نمودن هوای شهر ها در نقاطی که آلودگی هوا بیش از حد مجاز است ، یکسان نمی باشد.
توزیع مکانی فضای سبز باید به گونه ای باشد که دستیابی به آن به آسانی صورت گیرد. برخی زمان دسترسی را ۱۰ دقیقه که معادل ۴۰۰ تا ۵۰۰ متر فاصله از نواحی مسکونی است، بر اورد می کنند. برای دسترسی به تفرج گاههای خارج از شهر، روپرت (( ruppert در سال ۱۹۷۱ فاصله مناسب دسترسی را با این فرمول نمایش می دهد.
در این فرمول A فاصله مناسب دسترسی،E جمعیت منطقه یا شهر به هزار نفر است. (بخشی،۱۳۶۵).
طبق برآورد میانگین جمعیت مورد انتظار به منطقه نمونه گردشگری در یک سال ، معادل ۱۳۲۴۲۰ نفر می باشد که بر اساس فرمول فوق بایستی محل استقرار فضای منطقه نمونه در فاصله ۵۰۹ متری باشد یعنی فاصله ای که یک گردشگر باید طی نماید تا به نقطه تفرج گاهی برسد.
. بعضی از شهرسازان رقم یک دهم تا یک شانزدهم سطح شهر را برای اختصاص به فضای سبز در خواست کرده اند تا بیشترین فاصله پیاده روی از دورترین مراکز مسکونی برای دسترسی به فضای سبز از ده دقیقه تجاوز نکند.
از سوی دیگر برخی از محققین در ارتباط با میزان فضای سبز شهری فرمول زیرا را ارائه کرده اند:
۵-۵-۳- استاندارد ها و سرانه های فضای سبز در ایران
سرانه فضای سبز توصیه شده توسط سازمان ملل ۲۵-۲۰ متر می باشد. این شاخص در فرانسه ۱۸ متر در آمریکای لاتین ۱۵ متر و درانگلستان ۱۰ متر می باشد. براساس توصیه اول طرح جامع تهران (مصوب ۱۳۴۹) سرانه پارک ها باید ۱۳/۹ متر مربع برای هر نفر باشد.
برای شهر های ایران با توجه به تنوع عوامل طبیعی و اقلیمی آن، مساحات زیر تا سطح ۲۰۰۰۰ نفر جمعیت شهری پیشنهاد می گردد.
پارک و فضای سبز در سطح محله کوچک ومحیط بازی کودکان ۲/۱ متر مربع
پارک های محله ای ۵/۱ متر مربع
پارک های ناحیه ای شهری ۸/۱ متر مربع
پار ک ها و باغ ها حاشیه شهری (حداقل) ۵/۴ متر مربع
جمع ۹ متر مربع
(رضویان،۱۳۸۱ ص ۱۳۶)
با در نظر گرفتن مقدار ضروری فضای سبز برای هر نفر و با توجه به نیاز سنین مختلف، سهم متوسط هر نفر از گروه های سنی حدود ۱۰ متر مربع پیش بینی می گردد.
بنابر این می توان گفت تنها جهت احداث و آزمایش پارک ها و باغ های عمومی ـ به استثنای فضاهایی با درختان ردیفی ، زمین های ورزش ؛ با غ های خصوصی مثل باغ وحش و جنگل های شهری ـ باید برای هر یک از ساکنین تقریبا ۱۰ متر مربع فضا پیش بینی کرد. این عمل فقط در مورد فضاهای سبز شهری و فضاهای اطراف بناها صورت می گیرد.
در مورد فضاهای تفریحی با در نظر داشتن جنگل های شهری و فضاهای جنگلی فضایی معادل ۲۵ متر مربع پیشنهاد می گردد .
۵-۵-۴- گونه های پیشنهادی
گونه های پیشنهادی آقاقیا ، نارون ، چنار و……
ضوابط مربوط به فضای سبز بایستی به شرح ذیل مد نظر قرار بگیرد.
۱-به کاربردن گیاهان پهن برگ جهت سایه در تابستان
۲-استفاده از پوشش گیاهی بر سر راه باد سرد در زمستان
۳- به کاربردن چمن و گیاهان جهت نگه داشتن رطوبت هوا
۴- پیش بینی فاصله مناسب بین دیوارهای خارجی و بوته ها و شاخ و برگ درخت های مجاور به منظور فراهم ساختن امکان بازتاب حرارت از این جدارها
۵-۶- آموزش ، جلب مشارکتهای مردمی و فرهنگسازی زیستمحیطی
آموزش زیست محیطی به عنوان یکی از مهمترین فعالیت ها برای گردشگری پایدار و استفاده معقولانه از توان اکولوژیکی منطقه می باشد. آموزش زیست محیطی ، تقویت کننده مشارکت مردمی است و مشارکت مردمی به عنوان یکی از اصلی ترین عوامل تحقق اهداف مورد مطالعه به ویژه از دیدگاه زیست محیطی مطرح است . آموزش زیست محیطی در برگیرنده طیف گسترده ای از اطلاعات مرتبط با طرح و محیط زیست منطقه است که به تناسب نقش افراد مختلف باید طی فرآیند آموزش در اختیار آنها گذاشته شود.بنا بر این با توجه به نقشی که افراد مختلف می توانند در مراحل مختلف اجرای طرح داشته باشند ، آموزش زیست محیطی به سه صورت قابل انجام خواهد بود.
الف ) آموزش های عمومی
بخشی از این قسمت شامل مسائلی می شود که جمعیت بومی مستقر در اطراف منطقه و گردشگران وارد شده به خود منطقه باید بدانند و اجراء نمایند . این قسمت از آموزش ، گرچه به سادگی و با هزینه اندک قابل اجراء است ،اما بوسیله آن می توان از هزینه های سنگین ناشی از مشکلات زیست محیطی که عمدتاً از ناآگاهی افراد بوجود می آید ( تخریب پوشش گیاهی ، آلودگی آب و… ) جلوگیری کرد.
آموزش مسائل عمومی شامل موارد زیر است.
- دفع بهداشتی زباله و عدم رها نمودن آن در سطح منطقه ، رودخانه و چشمه های مجاور و…
- رعایت اعتدال در مصرف کودهای آلی و شیمیایی و آفت کش ها در اراضی قابل کشت همجوار منطقه نمونه گردشگری
- رعایت اصول صحیحی در آبیاری و جلوگیری از ایجاد فرسایش و…
- دفع بهداشتی فاضلاب و انباشت زباله ها در محل های مناسب تعریف شده
- جلوگیری از تخریب پوشش گیاهی طبیعی منطقه
- آشنایی با خطرات در اکوتوریسم طبیعی بویژه کوه نوردی ، اسکی
ب) آموزش های نیمه تخصصی
این اموزش ها برای کارکنان طرح در مرحله احداث و بهره برداری در نظر گرفته شده است .
برخی از مهمترین موارد این بخش از آموزش عبارتند از :
- تنظیم کلیه تأسیسات و تجهیزات موتورخانه ای برای کاهش مصرف سوخت و کاهش آلودگی هوا
- جمع آوری و دفع بهداشتی زباله های تولیدی
- کنترل ناقلین بیماری ها در مرحله بهره برداری
ج) آموزش های تخصصی
این دسته از آموزش ها برای افرادی که در مجموعه خود بازرسی و کنترل زیست محیطی طرح فعال خواهند بود در نظر گرفته شده است . مهمترین این اموزش ها عبارتند از :
- دفع بهداشتی مواد زاید جامد
- کنترل کیفیت آب به همراه آشنایی با استانداردها ، روش های سنجش پارامترهای آلاینده و تحلیل نتایج آزمایش
- کنترل فاضلاب ها با استفاده از روش های دفع بهداشتی پساب
- نظارت بر اماکن اقامتی ، رستوران و.. از نظر کنترل بهداشتی
د) ارتباط با ارگانهای محلی و بومی
این ارتباط برای اراده آموزش های لازم به مردم بومی منطقه برای جلوگیری از تخریب های زیست محیطی ناشی از ناآگاهی ، لازم است با توجه به اوضاع اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی جوامع انسانی منطقه ، مناسبترین ارگانها برای ایجاد ارتباط بین مجریان آموزش زیست محیطی و مردم شوراهای اسلامی و خود سازمان محیط زیست می باشد.ارائه آموزش مستقیم به صورت کاتالوگ ، بروشور ، فیلم و گفتگو و مصاحبه مهمترین فاکتور آموزشی هستند
پایان