سرچشمۀ آب آشامیدنی بانه

      شهرستان بانه,از نظر طبیعی در دره ای واقع شده است. که سه طرف آن را کوه ها و ارتفاعات بلند فرا گرفته است.این ارتفاعات سرچشمۀ نهرها و جویبارهای زیادی بوده که آب آنها به درون این دره که شهر بانه در آن قرار گرفته است سرازیر می شود و از قدیم آب مورد مصرف برای آشامیدن و کشاورزی را برای مردم فراهم نموده است.

      یکی از این ارتفاعات که در مشرق بانه است ,گردنه خان نام دارد که ارتفاع آن به حدود ۳۰۰۰ متر می رسد و سرچشمۀ رودخانۀ اصلی شهر است که در حال حاضر از وسط شهر می گذرد و در پایین دست به رودخانه (گوئیل) معروف است.

      همچنین از محل سرازیر شدن آب های کوه بابوس در مشرق بانه و آربابا در جنوب بانه رودخانه ای کم آب بنام (زریزین)جاری است که در نزدیکی شهر به رودخانه اصلی می پیوندد. رودخانه های فصلی دیگر چون (سوغانان) و (دول خسرو) وجود دارند که هم اکنون در بیشتر ایام سال خشک هستند و آنها هم در جنوبی ترین نقطه شهر نزدیک گورستان (سلیمان بیگ) به رودخانه (گوئیل) می پیوندند.

       حجم جریان سالیانه رودخانه(گوئیل) بطور متوسط ۷۷۷۷۰ متر مکعب و مساحت حوزۀ آبریز آن تقریباً ۸۰۰۰ هکتار می باشد.دبی این رودخانه حداقل ۰.۲% لیتر و حداکثر ۲۲.۱ لیتر در ثانیه می باشد.

       در حال حاضر به علت کمبود آب آشامیدنی از دیگر منابع یک سد خاکی در ۵ کیلومتری شهر بر روی آن بسته شده است .این سد نزدیک روستای سبدلو در مسیر جاده بانه-سقز قرار دارد و از سال ۱۳۸۲ به بهره برداری رسیده است.در قدیم آب آشامیدنی مردم بانه از چشمه های طبیعی که در نقاط مختلف وجود داشت همچون: کانی سید شاطر – کانی گلان – کانی داوود – کانی بو گه نه و کانی ئه حلان و … تأمین می شد.

      خانواده های که تمکن مالی داشتند چاه های نیمه عمیق در خانه خود حفر می کردند و آب آنرا توسط ابزارهای ابتدایی چون سطل – دولچه – تلمبه دستی و در این اواخر دینام و پمپ برقی جهت مصرف استحصال کرده و می کنند و هنوز هم این رویه ادامه دارد.

     با گسترش شهر نشینی و افزایش جمعیت شهرستان بانه ,رویه های سنتی استفاده از آب جوابگوی نیازهای روبه رشد مردم نبوده علاوه بر اینها تغییر نوع الگوی مصرف در افزایش تقاضا برای آب آشامیدنی مؤثر بود. از این جهت اداره آب با فروش انشعاب به مردم امکان استفاده از شبکه آب لوله کشی را برای آنها فراهم آورد که در ابتدا با استفاده از آب چشمۀ (احمد آباد)و ساختن آب انبار در جوار آن شروع شد.امروز اداره آب و فاضلاب با استفاده از سد خاکی یاد شده و ساختن دستگاه تصفیه آب در ۳ کیلومتری شهر کنار روستای (ڕە شە قەڵا) در خدمات رسانی به آب آشامیدنی مردم بانه کمک نموده است.

    نکته قابل توجه در شهر بانه این است که جهت استحصال آب , عمق برخورد به آب بطور میانگین حداقل ۴ متر و حداکثر ۱۲ متر است.این امر خطر ورود فاضلاب های شهری به داخل آن و امکان آلودگی آب چاه ها را بالا می برد.

     با توجه به اینکه آب مورد مصرف شهرستان بانه چه در بخش کشاورزی و چه در آشامیدن از نزولات آسمانی برف و باران تأمین می شود که به طور متوسط این نزولات بستگی به کم بارانی یا پر بارانی در سال های مختلف حدود ۵۰۰ الی ۷۰۰ میلی متر است و حجم کل آن نیز حدود ۱۱۱۵ متر مکعب است که متأسفانه حدود ۷۰ درصد آن به صورت روان آب های سطحی و از طریق رودخانه های مختلف در نهایت وارد خاک عراق می شود.

این جدول بیانگر هدر رفتن آب ناشی از نزولات آسمانی است که باید برای آن چاره جویی شود.

تدوین و گرداوری : فتاح امین زاده