نیروی روانی گیاهان
مجله ژینگه – شماره صفر – انجمن پاژین – سال ۱۳۸۰
پیشینیان بر اسراری واقف بودهاند که ما با شگفتی بدانها مینگریم، آنان درختان را نیز مقدس میشمردند، در حال حاضر نیز قبایلی وجود دارند که آیینهای رویش، حاصلخیزی و باروری درخت و گیاه را برگزا ر میکنند.
امروزه معلوم شدهاست که پیشینیان و قبایلی خاص، اعمال خود را بر مبنای چه حس وحالی تبیین میکردهاند مثلاً در عصر حاضر از طریق استفاده از «پلی گرافها»، عکسبرداری وآزمایشگاههای کنترلشده، نیروی روانی گیاهان و رفتار شگفتانگیز آنها آشکار شده است. با این حساب، پرتو تازهای بر قوای مرموز نباتات، آیینهای حاصلخیزی، «ادراک ما فوق احساس » گیاه، افسونگری و نیروی روانی گیاهان خانگی افکنده شده است.
بیشتر گیاهشناسان و اندیشمندان مسایل نباتی معتقدند که گیاهان از حس ششم بهرهمندند و بطور مرموزی قادر به دیدن، شنیدن، لمسکردن، آزمودن و بوییدن هستند.
مهمتر از این انسانها نیز میتوانند با وسایل معجز علمی، با دیگر موجودات زنده ارتباط برقرار سازند.
گفتنی استکه درخت در ادیان اولیه، نقش اصلی داشته و شاید به همین سبب است که پیشینیان ناخودآگاه به حس گیاه و درخت جنبه مقدس میدادهاند از طرفی برخی از دانشمندان عقیده دارند که نباتات فاقد سیستم عصبی حیوانی هستند اما اینان چگونه میتوانند مشاهدات و تجربیات افراد صاحبنظر را در این مورد انکار کنند؟
در این مورد دلایلی وجود دارند. این دلایل بر پایه مشاهداتی صورت میگیرد که جنبه عینی نیز به خود میگیرند
ادراک روانی گیاهان :
«تاریخ پیشرفت علم آکنده از نام دانشمندانی است که پدیدههایی رامورد بررسی قرار دادهاند که سیستم حکومتی عصر آنان، به آنها اعتقاد نداشتند».«مارگارت مید »
همانطور که گفتیم این عقیده که گیاهان دارای احساسند، به گذشته های دور برمیگردد.
عدهای این عقیده را به تمسخر میگیرند و برخی دیگر بر مبنای همین عقیده به آرامش می رسند.
«کلو باکستر » محقق دانشمند، وقتی خطوط امواج بر کاغذی که از میان پلی گراف میگذشت مورد برسی قرار داد، بر آن شد تا با وصل کردن گیاهی به پلی گراف، نسبتی را که آب از ریشه به گیاهان می رساند اندازهگیری کند. «باکستر»به مدت پنجاه الی شست دقیقه، واکنشهای گیاهی را ردیابی کرد وهیچ امرمهمی صورت نگرفت، جز اینکه از آغاز آزمایش، پلیگراف تمایل نزولی از خود نشان دادکه با آنچه انتظار دیدن آن را داشت در تضاد بود. او گمان می کرد همان گونه که آب از ساقه گیاه بالا میرود و به همان گونه که برگها اشباع می شوند، باید کاهش در مقاومت الکتریکی برگ ایجاد شود تا روی رسم پلی گراف همچون حرکتی صعودی آشکار گردد.راستی «باکستر»در رسم پلی گراف چه چیزی را به نمایش گذاشت؟ میزان آب بالا رونده در گیاهی که واژگون شده بود بسیار بیش از آنچه انتظار میرفت با هیجان همراه بود. این پرسشها مطرح میشود که آیا گیاه از احساسی برخوردار بوده است؟
آیا گیاه رضایت خود را از آبیاری شدن بدین گونه نشان داد؟ در این میان چه چیزی اتفاق میافتاد؟ رسم پلی گراف، بسیار نزدیک به آن واکنشی بود که در انسان پدید میآید، در نتیجه «باکستر» را به اشتباه میانداخت. با این همه او بر کاوش خوددر امکان وجود شباهتی میان خطوط رسم کامل تلاش ورزید وقطعات مختلف رسم به ویژه بیان حساسیت و تحریک در انسان را مورد برسی قرار داد.
گام بعدی شاید قدری غیر عادی به نظر رسد، اما برای فردی که سالهاست مشغول دروغ سنجی است، امری عادی تلقی میشود. این دانشمند به خوبی دریافت که هر گونه اقدامی که برانگیزنده ترس و اضطراب یک فرد شود، سبب بازتاب دیگر افرادی خواهد شدکه به پلی گراف وصل شدهاند «باکستر » به پیروی از این اصل، تصمیم گرفت گیاهی را با خیساندن یکی از برگهایش در یک فنجان قهوه بیاندازد. او عکسالعمل شبیه انسان از گیاه انتظار داشت که چنین انتظاری کاملا بیهوده بود.آنچه «باکستر» درآن منحنی منحصر به فرد دیدجاذبه ای برایش نداشت.
او قبل از این اقدام، به اقدام روی برگی (درست همان برگ) که به الکترودها وصل شده بود میاندیشید. «باکستر» تصمیم گرفت که برگ را بسوزاند، هنوز دست به کبریت نزده بود که متوجه شد رسم پلی گرا ف ناگهان به طرف بالا پرید.آیا برگ گیاه از ترس آتش گرفتن، از خود واکنش نشان داده بود؟
«باکستر» اما تصمیم خود را به مرحله اجرا درآورد و برگ متصل به الکترودها را آتش زد. رسم پلی گراف نشانه ای از اظطراب را ظاهرکرد، اما پرش توامبا ترس پس از اجرای اولین تهدید نخستین ثبت نشد.
«باکستر»به این نتیجه رسید که اگر این آزمایش را چندین بار تکرارکند، با همان واکنشها روبرو خواهد گردید.
او به درستی کاشف نوعی ادراک گیاهی بود که «بازتابروانی» نام درست تر آن است.
آیا واکنشها سرانجام به نوعی تاییدعلمی خواهد رسید تا ثابت کند که گیاهان نیز حساسیت و استعدادتفکر از طریق «ادراک ما فوق احساس»دارند؟
آیا استعداد گیاهان قابل توضیح و تایید است، یا آن گونه که برخی از دانشمندان معتقدند تصور تصدیق این استعداد، بیرون از قلمرو«نیروای طبیعی»قراردارد؟
و یا ادراک مافوق احساس می تواند در یک سطح سلولی متمرکز شده باشد؟
«باکستر» با آزمایش که بر برگها و قسمتهای از یک برگ خاص، یعنی فقط قسمت سطح الکترودها انجام داد دریافت که تمام سطح گیاه نسبت به تحریکات بیرونی، از خود واکنش نشان میدهند. این نکته آشکار میسازد که ادراک نباتی،در یک سطح سلولی قابل تصور و تائید است. واکنشی از گیاه که این دانشمند در دفتر کارش روی کاغذی یادداشت کرد، اکنون به نام «اثر باکستر» شهرت یافته است.
افزودن بر این «باکستر»آزمایش خود را بر میوهجات، سبزیجات و تکههای کندهشده از بدن انسان نیز انجام داد. این دانشمند از «پلی گرافها» دریافت که تمام اشکال بافتهای زنده، از استعداد یکسانی در پاسخدادن به تحریکات خارجی برخوردارند.
حامد دولتی