نقش سپاه، ارتش و نیروهای نظامی در آتشسوزیهای جنگلها چقدر است؟
هر هکتار جنگل پهن‌برگ می‌تواند سالانه تا ۲ هزار متر مکعب آب را در خاک نفوذ داده و از هدررفتش ممانعت کند به این ترتیب رویشگاه‌های جنگلی سدهای طبیعی زیرزمینی را پر می‌کنند و حفظ رویشگاه ۶ میلیون هکتاری زاگرس، به معنی تأمین آب برای نیاز شرب مردمان کلانشهری است که ۱۲ برابر تهران امروز جمعیت دارد. یعنی زاگرس اگر هیچ کارکرد دیگری هم نداشته باشد به تنهایی می‌تواند کابوس تشنگی را از ۱۶۰ میلیون ایرانی امروز و فرداهای وطن بزداید. با این حال در طول نیم قرن اخیر، به گفته رئیس انجمن علمی جنگلبانی ایران، دست کم سیصد هزار هکتار از رویشگاه‌های جنگلی زاگرس را از دست داده‌ایم و آن گونه که سازمان متولی جنگل‌های کشور اعلام کرده است ارتفاع متوسط توده‌های جنگلی زاگرس از ۱۲ متر به ۸ متر کاهش یافته و همزمان، چتر تاج پوشش ۷۵ درصد از درختان زاگرس به کمتر از ۲۵ درصد رسیده است. اکنون دیگر کمتر کسی هست که نداند زاگرس کمربند حفاظتی مهم ایران‌زمین در مقابل ریزگردها بوده است که البته میلیون‌ها درخت بلوط را همین ریزگردها، پروژه‌های دستکاری منابع آبی، کشاورزی ناپایدار و چرای بی‌رویه خشکانیده‌اند.
رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست پیش‌تر از کاهش ۶ میلیون هکتاری مساحت جنگل‌های کل کشور طی ۴۰ سال گذشته خبر داده بود و دبیرخانه پروژه حفاظت از تنوع زیستی زاگرس مرکزی نیز می‌گوید در ۳۲ سال گذشته نزدیک به ۱۰۰هزار هکتار از جنگل‌های زاگرس مرکزی نابود شده است.
در سال ۸۸ حدود ۵ هزار هکتار از جنگل‌های ایران سوخت اما سال ۱۳۸۹ این رقم هشت برابر شد. به گفته کارشناسان سالانه حدود چهار تا پنج هزار هکتار سوختن جنگلها طبیعی است و برای توان زیست‌پالایی اکوسیستم‌های جنگلی مفید هم هست چرا که بسیاری از آفات و امراض را ازبین می‌برد و قدرت بارآوری خاک را افزایش می‌دهد. ولی وقتی این رقم افزایش پیدا کند خسارت‌ها خیلی سنگین می‌شود چون اقلیم ایران اقلیم خشکی است و امکان زادآوری طبیعی در چنین سطحی بسیار اندک خواهد بود.
قانون مسئولیت خاموش کردن آتش در جنگلها را تنها بر دوش سازمان جنگلها و یگان حفاظت نگذاشته است. ماده ۴۷ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگلها و مراتع تاکید می‌کند: «در موقع آتش‌سوزی در جنگلها کلیه مأموران دولتی اعم از لشکری و کشوری و شهرداری‌ها که در نزدیکی آن محل باشند در مقابل تقاضای‌مأمورین جنگلبانی یا ژاندارمری یا بخشداری موظفند با کلیه وسایل ممکنه دولتی و شهرداری که در اختیار دارند در آتش‌نشانی کمک نمایند.»
در این ماده تصریح شده است: «مأموران کشوری و شهرداری که در ایفای این وظیفه مسامحه و قصور نمایند بر حسب مورد طبق مقررات مواد ۵۸ و ۵۹ قانون استخدام کشوری مجازات‌می‌شوند. در مورد مأمورین لشکری تعقیب و مجازات آنان طبق مقررات و قوانین نظامی خواهد بود.»
حتی در حوزه مهار آتش سوزی جنگل ها، سازمان حفاظت محیط زیست با وزارت کشور صورتجلسه ای را تدوین کرد که براساس این صورتجلسه، ستادکل نیروهای مسلح با استفاده از امکاناتی که در حوزه صنایع هوایی دارد، از ۱۷ خرداد ۹۴، اقدام به اطفای حریق جنگل ها کند.
اما پاسخ به این پرسش که چرا تا کنون و با وجود نابودی سالانه چندهزار هکتار جنگل در آتش، هنوز مصداق اجرایی این قانون مشاهده نشده است را باید در نوع نگاه مدیران کشور به منابع طبیعی جست. مجموع مساحت جنگل‌های ایران حتی به دو درصد مساحت رویشگاه ۷۰۰میلیون هکتاری همسایه شمالی‌مان (روسیه) هم نمی‌رسد. با این وجود، همه راه‌ها و همه نگاه‌ها در جنگل به برداشت چوب و تأمین علوفه برای دام ختم می‌شود.
منبع: روزنامه قانون
