تقویم زیست محیطی

فروردین :

۷ فروردین : روز ساعت زمین

۱۳ فروردین : روز انس با طبیعت

اردیبهشت :

۳ اردیبهشت : روز زمین پاک

۲۵ اردیبهشت : روز بین المللی پرندگان مهاجر

خرداد :

۲ خرداد : روز جهانی تنوع زیستی

۳خرداد روز جهانی مهاجرت ماهیان

۱۶ خرداد : روز جهانی محیط زیست

۲۸ خرداد : روز جهانی مبارزه با بیابان زدایی

مرداد :

۱ مرداد : روز جهانی جمعیت

شهریور :

۹ شهریور : روز ملی یوزپلنگ ایرانی

۲۶ شهریور : روز جهانی حفاظت از لایه ازون

مهر :

۴ مهرماه برابر با ۲۶ سپتامبر، روزجهانی پاکسازی کوهستان

۱۶ مهر : روز ملی کودک و محیط زیست

۱۷ مهر : روز ملی محیط بان

۲۱ مهر : روز جهانی کاهش بلایای طبیعی

آبان :

۳ آبان : روز جهانی مبارزه با تغییرات اقلیمی

آذر :

۳ آذر : روز ملی پرنده نگری

۲۱ آذر : روز جهانی کوهستان

دی :

۲۹ دی : روز ملی هوای پاک

بهمن :

۱۴ بهمن : روز جهانی تالاب ها

اسفند :

۱۵ اسفند : روز ملی درختکاری

۲۴ اسفند : روز جهانی حفاظت از رودخانه ها

اول خرداد روز جهانی تنوع زیستی

روز جهانی تنوع زیستی در اواخر سال ۱۹۹۳ در مجمع عمومی سازمان ملل مطرح گردید و پس از تصویب در دسامبر ۲۰۰۰ روز  ۲۲ می مصادف با اول خرداد ماه به عنوان روز جهانی تنوع زیستی نامگذارش شد. از سال ۲۰۰۱ هر سال یک شعار جدید درباره مسائل حیاتی و مهم آن زمان برگزیده می شود تا فعالیت های جامعه بر پایه آن شکل گیرد. هدف از این اقدام افزایش آگاهی عمومی درباره اهمیت حفظ تنوع زیستی می باشد. تنوع زیستی به مفهوم تمام انواع حالتهای حیات برروز کره زمین می باشد. بطوریکه این مفهوم دربرگیرنده انواع حیوانات ، میکروارگانیسم ها، گیاهان و اکوسیستم های دربرگیرنده این موجودات می باشد. به عبارت دیگر تنوع زیستی درسه لایه مختلف : اکوسیستم ، گونه و ژن وجود دارد.

سوم خرداد روز جهانی مهاجرت ماهیان

بسیاری از ماهیان برای تخم‌ریزی و تولید مثل نیازمند مهاجرت هستند، به این معنا که این ماهیان در زمان تخم‌ریزی که در ایران فصل بهار است، از دریا به سمت رودخانه حرکت می‌کنند که ماهیان خاویاری، آزاد ماهیان و کپور ماهیان برخی از گونه‌های دریای خزر هستند که حیاتشان وابسته به رودخانه است.

سدسازی بر روی رودخانه‌ها، آلودگی‌ها، صید بی‌رویه، برداشت غیراصولی شن و ماسه، تخریب بستر رودخانه‌ها و رسوب‌گذاری دهانه رودخانه‌ها عوامل تهدید مهاجرت ماهیان هستند که باید مورد توجه قرار گیرند.

روند کاهش تولید مثل ماهیان مهاجر در تمام دنیا سیر صعودی دارد اما در ایران این روند بسیار با شتاب پیش می‌رود که نیازمند برخی اقدامات اساسی است.

برخی کشورها برای حفظ حیات ماهیان مهاجر و هموار کردن مسیر مهاجرت آنها از دریا به رودخانه، سدهای احداث شده را تخریب می‌کنند.

علاوه بر مشکلات پیش رو برای مهاجرت ماهیان، متاسفانه در فصل تخم‌ریزی و مهاجرت ماهیان شاهد حضور گسترده مردم در حاشیه رودخانه‌ها برای صید این ماهیان هستیم که کاهش این مسئله نیاز به فرهنگ‌سازی دارد.

برای برخی از ماهیان مانند ماهی آزاد، گربه‌ماهی غول‌ پیکر و مارماهی پیمودن هزاران کیلومتر برای تکمیل چرخه زندگی شان الزامی است در صورتی که این ماهی‌ها قادر به مهاجرت نباشند، جمعیتشان به کلی از بین خواهد رفت.

این واقعه‌ای است که متاسفانه تاکنون در بسیاری از نقاط جهان رخ داده است، تعداد زیاد سدها و بندهایی که به مقاصد مختلف از جمله مدیریت آب، در مسیر رودخانه‌ها و سواحل ساخته می‌شوند، تولید مثل را برای ماهیان مهاجر بسیار دشوار کرده است.

روز جهانی مهاجرت ماهیان امروز – ۲۴ می مصادف با سوم خرداد – با طلوع آفتاب در نیوزلند آغاز شده و با غروب آفتاب در آمریکای شمالی به پایان می رسد.

قرار است برنامه‌ای تصویری از برنامه‌های روز جهانی مهاجرت ماهیان در سراسر جهان تهیه شود و برای مسوولان سطوح عالی به نمایش درآید.علاوه بر این درخواستی در خصوص”رودخانه‌های باز و مسیرهای مهاجرت آزادانه ماهیان” تنظیم شده و به امضا مردم سراسر جهان در خواهد آمد.

۱۵ خرداد روز جهانی محیط زیست

مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال ۱۹۷۲ ، ۵ ژوئن را روز جهانی محیط زیست اعلام کرد.  هدف از نامگذاری این روز، افزایش آگاهی مردم برای حفظ محیط زیست و عرغیب مسئولان به اتخاذ تدابیری جهت این امر می باشد. تاریخچه روز جهانی محیط زیست به سال ۱۹۷۲ یعنی ۳۳ سال پیش بر میگردد در آن سال برای اولین بار ، سازمان ملل متحد کنفرانسی را با موضوع انسان و محیط زیست در شهر استکهلم سوئد برگزار کرد.

همزمان با پریایی این کنفرانس مجمع عمومی سازمان ملل قطع نامه هایی را تصویب کرد که منجر به تشکیل UNEP   (برنامه محیط زیست سازمان ملل) شد. هم اکنون ۳۳ سال است که UNEP   در سراسر جهان مراسم ویژه ای را به مناسبت این روز برگزار می نماید. مراسم این روز می تواند به اشکال مختلف باشد مثل راهپیمایی های خیابانی،‌همایشهای دوچرخه سواری، نمایش،‌مسابقات نقاشی و مقاله نویسی در مدارس،‌درختکاری ،‌فعالیت های مربوط به بازیافت،‌پاکسازی و … هدف از برگزاری چنین مراسمی جلب توجه عمومی به مسایلی است که محیط زیست را آلوده می سازد. هر سال نیز یکی از مسایلی که شدیداً‌ محیط زیست را تهدید می کند به عنوان موضوع این روز انتخاب می شود. به مناسبت روز جهانی محیط زیست در ایران ۱۵ تا ۲۱ خرداد به عنوان هفته محیط زیست نامگذاری شده است. رشد روزافزون آلودگی و تخریب محیط زیست و بروز بحرانهای پی در پی زیست محیطی باعث شد دولتها به طور جدی به تکاپو افتاده تا چاره هایی بیندیشند. در این میان ایران نیز به تعدادی از کنوانسیونها و پروتکل ها پیوست و سازمان حفاظت محیط زیست به عئوان مرجع ملی،‌اجرای اکثر آنها را بر عهده دارد.

۲۷ مرداد روز جهانی بیابان زدایی

هر ساله روز ۱۷ ژوئن مصادف با ۲۷ مرداد روز جهانی بیابان زدایی در نظر گرفته شده است . صندوق بن المللی توسعه کشاورزی (IFAD) سازمان ملل متحد پیشتاز امر بیابان زدایی می باشد. این صندوق فعالیت بیابان زدایی را از قاره آفریقا شروع نمود. پیشروی بیابانها،‌ فروسائی زمین در نواحی خشک ،‌نیمه خشک و مناطق نیمه مرطوب را دربرمی گیرد و عوامل دخیل در پیدایش آن در وهله اول فعالیتهای انسانی و تغییرات آب و هوا می باشد. پیشروی بیابانها به مفهوم توسعه بیابانهای از پیش موجود نیست. این فرآیند در حقیقت به این دلیل رخ می دهد که اکوسیستم های نواحی خشک که بیش از یک سوم کره زمین را در بر می گیرند شدیداً‌ در معرض استفاده بیش از حد و عدم بهره برداری صحیح از زمین قرار دارند.

۲۶ شهریور روز جهانی حفاظت از لایه ازن

روز جهانی حفاظت از لایه ازن شاید در مقایسه با بسیاری از رویدادهای بین المللی تاریخچه چندان طولانی نداشته باشد. ماجرا به سال ۱۹۹۴ بر می گردد،‌در آن سال کشورهای عضو مجمع عمومی سازمان ملل ،‌پذیرفتند تا روزی را برای حفاظت از لایه ازن نامگذاری کنند. از آن به بعد همه کشورها متعهد شدند که به تدریج برای تولید ابزار و وسایل خود از موادی استفاده کنند که به لایه ازن آسیب نرساند. هدف از این برنامه حفظ این لایه حیاتبخش برای ما و نسلهای آینده است. معمولاً‌ برای روزهای بین المللی شعاری هم در نظر گرفته می شود و لایه ازن به عنوان یک لایه محافظ در اطراف جو زمین قرار گرفته است. وظیفه این لایه جلوگیری از رسیدن اشعه خطرناک خورشید به سطح زمین است. آلودگی و گسترش حجم گازهای گلخانه ای موجود در کره زمین اثر نامطلوبی بر این لایه محافظ دارد و در طول زمان باعث از بین رفتن آن خواهند شد. مردم کشورهای مختلف جهان با نامگذاری چنین روزی به عنوان روز جهانی مخافظت از لایه ازن سعی می کنند با کمتر کردن حجم گازهای گلخانه ای ناشی از دود کارخانه ها و وسایل نقلیه موتوری در جهت سلامت کره زمین نقش مؤثرتری ایفا کنند.

۲۹ دی ماه روز ملی هوای پاک

درخواست هوای پاک برای حفظ سلامتی ،‌حقی طبیعی و اساسی است که بنا به اعلام اخیر سازمان جهانی بهداشت تمامی دولتها موظفند با جلب همکاری شهروندان خود برای بهبود کیفیت هوای شهرها تلاش کنند.

بحران آلودگی هوا در تهران و شش شهر دیگر آلوده ایران شامل تبریز،‌مشهد، ارک، اصفهان، شیرازو اهواز، مسئولین ستاد اجرایی کاهش آلودگی هوا را بر این داشت تا به منظور ایجاد حساسیت در بین اقشار مختلف جامعه، از سال ۱۳۷۴ روز ۲۹ دیماه را به عنوان روز ملی هوای پاک اعلام نمایند.

هدف از اعلام روز ملی هوای پاک ایجاد حساسیت در بین اقشار مختلف جامعه بوده است و از آنجایی که کلید اصلی کاهش آلودگی هوا،‌مشارکت مردمی و افزایش هماهنگی بین بخشی است این روز می تواند عامل مهمی در ایجاد این مشارکت و هماهنگی بین بخشی باشد. برگزاری مراسم نمادینی مانند هوای پاک می تواند تصویر روشنی را از اهمیت حفظ منابع ملی و مصرف بهینه انرژی ترسیم کند که این تصویر با فرهنگ سازی مؤثر نقش ماندگاری است که هرگز پاک نخواهد شد.

۱۳ بهمن روزجهانی تالاب ها

روز جهانی تالابها؛ روزی که به بهانه ی پاسداری از مهمترین،‌ پیچیده ترین و متنوع ترین بومسازگان (اکوسیستم)‌حیات،‌گرامی داشته می شود و افتخارش به ایرانیان می رسد،‌همان ایرانیانی که امروز وارث ۲۲ تالاب بین المللی با مساحتی بالغ بر ۱ میلیون و ۴۸۱ هزارو ۱۴۷ هکتار هستند. یعنی اندکی بیش از ۱ درصد از کل عرصه های تالابی جهان (به وسعت ۱۴۵۷۳۰۷۲۰ هکتار)‌که شمارشان به ۱۶۵۷ تالاب می ر سد،‌در ایران قرار گفته است؛‌کشوری که به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و تنوع اقلیمی کم نظیرش از مجموع ۴۲ نوع تالاب شناخته شده در جهان،‌۳۹ نوع تالاب را در خود دارد. روز جهانی تالاب ها با هدف جلب توجه افکار جهانی به اهمیت رودها و تالاب ها و نقش تعیین کننده آن در ادامه بقای حیات وحش و گونه های گیاهی در سراسر جهان برگزار می شود. هدف از برگزاری روز جهانی تالاب ها که هر سال دوم فوریه برابر با ۱۳ بهمن در سرتاسر جهان برگزار می شود،‌جلب توجه افکار عمومی به اهمیت نقش تالاب ها و ارتباط تنگاتنگ آن با حیات و فعالیت های اجتماعی و اقتصادی انسان است.

بر این اساس هر سال کارگزاران و سازمان های غیردولتی و گروه ها و شهروندان در تمام سطوح اجتماعی با برگزاری کنفرانس ها ،‌ راهپیمایی ها،‌مسابقات فرهنگی و انتشار مطالب و عکس های آگاهی بخش می کوشند از این روز برای ایجاد آگاهی عمومی درباره ارزش و کارکرد تالاب ها و فواید آن در ادامه حیات انسان ها استفاده می کنند.